May bedelt in Europa om voetnoot
Een vernederde premier May is dinsdag aan een tocht langs Europese hoofdsteden begonnen om te bedelen voor veranderingen in het brexitakkoord. Ze beleeft de spannendste dagen van haar premierschap, tot nu toe.
Dinsdagochtend zat ze in het Catshuis in Den Haag met premier Rutte aan een ontbijt. Rond lunchtijd bezocht ze de Duitse bondskanselier Merkel in Berlijn. Aan het eind van de middag stond Brussel op het programma, voor overleg met voorzitter Juncker van de Europese Commissie en president Tusk van de Europese Raad. In de avond kan ze weer thuis zijn, om met haar medewerkers vooruit te blikken op het vragenuurtje in het parlement op woensdag. Ongetwijfeld zal daar het nodige zuur over haar worden uitgegoten.
Maandagmiddag kreeg May in het Lagerhuis (het Britse parlement) al een voorproefje van dat zuur. Het hoongelach klonk hard toen de premier in een volle zaal kwam melden dat ze had „geluisterd” naar de kritiek op het brexitplan en die „zorgen” in Europa wilde bespreken en ook in het parlement zelf „geen verdeeldheid” wilde zaaien door de stemming door te zetten.
Volgens de planning zou het Lagerhuis dinsdagavond hebben gestemd over het voorstel. Tot eind vorige week was May erop uit om twijfelaars over te halen vóór het brexitplan te stemmen. Maar dit weekeinde trok ze de conclusie dat het verschil tussen voor- en tegenstanders te groot was. Het verlies zou te veel schade geven. Bovendien had May vorige week al enkele pijnlijke vernederingen in het parlement geleden.
Vangnet
May wil haar voorstel nu aanpassen. Ze weet waar de pijn zit: in de Noord-Ierse kwestie. Om te voorkomen dat er tussen Noord-Ierland en de Republiek Ierland een grens met controleposten komt (die herinneringen oproept aan de burgeroorlog), is er een vangnetconstructie bedacht (”backstop” geheten). Die komt erop neer dat Noord-Ierland voorlopig valt onder de Europese douaneregels.
Dit roept echter weerstand op bij de zogeheten unionisten, die zich sterk maken voor de eenheid van het Verenigd Koninkrijk. De Noord-Ierse partij DUP is mordicus tegen het brexitplan. Maar deze zelfde DUP helpt Mays regering aan een meerderheid.
De ruimte voor May is echter beperkt. Het is de vraag of haar bedeltocht veel oplevert. Na het goedkeuren van de deal op 25 november verklaarden de 27 resterende EU-leiders in koor dat dit voorstel het laatste woord was. Heronderhandelen zat er niet in.
Maar zoals de Nederlandse regering werkt met inlegvelletjes bij het migratiepact van Marrakesh en het samenwerkingsverdrag met Oekraïne, zo wil May een voetnoot bij de vangnetpassage. Volgens Britse media wil ze onder meer de garantie dat deze ”backstop” slechts tijdelijk is.
Uiterste datum
Premier May noemde maandag 21 januari als uiterste datum voor een nieuwe stemming. Andere bronnen zeggen dat er formeel geen uiterste datum is, zolang het Europees Parlement maar gelegenheid heeft voor de brexitdag van 29 maart te stemmen.
Het is trouwens de vraag of het zinvol is data te noemen die meer dan twee weken ver weg zijn. De situatie rond brexit is zo spannend, dat elke planning heel snel kan veranderen.