Begin oktober zag het er allemaal overzichtelijk uit. Het op 10 juli gepresenteerde conceptakkoord was nagekeken door minister Eric Wiebes (Economische Zaken). Hij gaf een globale duiding: doorgaan op de ingeslagen weg, dan moest de doelstelling om de uitstoot van broeikasgassen voor 2030 met bijna de helft te reduceren haalbaar zijn. Het kabinet verwachtte een definitief akkoord op 1 december. Die deadline is intussen verschoven naar de 21ste van deze maand.

Dat Buma zondag in het tv-programma Buitenhof somberde of dat gaat lukken, behoeft inmiddels echter weinig verbazing meer te wekken. Op 9 oktober gaf het Haagse gerechtshof in de zogenaamde Urgendazaak een dwingend reductiebevel: de uitstoot moet ten opzichte van 1990 al in 2020 met een kwart omlaag. Omgerekend: 13 miljoen minder CO2-uitstoot becijferden experts vliegensvlug.

Het al in 2020 sluiten van de Hemwegkolencentrale in Amsterdam leek iets waar de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie het waarschijnlijk wel over eens kon worden, in plaats van in 2024 zoals Wiebes deze kabinetsperiode per wet wilde regelen. Punt is alleen dat de benodigde 13 miljoen daarmee bij lange na niet wordt gehaald.

Zo blijven dus over: het versneld en verplicht verduurzamen van woningen. Óf, een maand geleden door de nieuwe D66-fractieleider Rob Jetten tijdens een middernachtelijk Kamerdebat als een konijn uit de hoge hoed getoverd, het verlagen van de maximumsnelheid op snelwegen naar bijvoorbeeld 100 km/h. Óf, een CO2-heffing voor de vervuilende industrie.

Precies daar begint echter ook het politieke rekenwerk. Want hoe vaag Wiebes op 5 oktober ook was, duidelijk was wel dat de CO2-heffing als het aan het kabinet lag niet meer kon zijn dan een stok achter de deur. Klimaatvriendelijke woningrenovaties financieren door stroom lager en aardgas hoger te gaan belasten? Vergeet het maar, aldus Wiebes. Aan de klimaatonderhandelingstafels wat spelen met de energiebelastingschuif was prima, als het per saldo maar zou leiden „tot een lastenverlichting voor huishoudens.”

Met die zinsnede heeft het kabinet in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen van 20 maart verwachtingen gewekt, niet alleen bij de kiezers van CDA en VVD, maar ook bij werkgeversorganisatie VNO-NCW. Vandaar dus dat Buma in Buitenhof niet alleen bedrukt keek, maar ook een signaal afgaf: met al te robuuste voorstellen van de klimaatonderhandelaars stemt het CDA niet in.

Bij het vroegtijdig stranden van het klimaatoverleg is geen enkele partij gebaat. Dat betekent, nu een pensioenakkoord van de baan is, een nieuwe kras op het blazoen van het kabinet.

Het ligt dan ook voor de hand dat Rutte zal proberen de onderhandelingen met nog een maandje of wat te rekken. In dat geval kunnen de rekenaars van het Planbureau voor de Leefomgeving pas in het prille voorjaar aan de slag. Én, wordt het pas na de Statenverkiezingen duidelijk welke rekening de burger voor de klimaatplannen van Rutte III krijgt gepresenteerd.