Het is geel en het gaat terug in de tijd. Oplossing: de bus naar Katwijk. Het Katwijkse D66-raadslid Ralf Boland (32) kan het raadseltje, dat hij hoorde van een moppentapper uit buurgemeente Noordwijk, maar matig waarderen. „Katwijk is zo veel meer dan een conservatief-christelijk vissersdorp waar de mensen op zondag naar de kerk gaan”, zegt Boland in het gemeentehuis, waar schilderijen met zeegezichten de wanden sieren.

Hij noemt de werklust van de Kattekers, zoals Katwijkers ook worden genoemd. „Een Noordwijker met een bloemenbedrijf zei dat hij graag Katwijkers in dienst heeft. Ze houden zich aan afspraken, werken hard en klagen niet.”

Voetbalclubs

Het water van de Noordzee kan de christelijke signatuur van Katwijk niet wegwassen. Onder de gemeente Katwijk (65.000 inwoners) vallen Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg. Met 17 van de 33 zetels hebben CDA, ChristenUnie en SGP een raadsmeerderheid. Samen met GemeenteBelangen vormen die partijen het college.

Het vissersdorp in de Randstad telt onder meer vijf hervormde kerken, met tien predikantsplaatsen (vijf Gereformeerde Bond, vijf confessioneel) en twee hersteld hervormde gemeenten. Voetbalclubs laten de grasmat zondags onberoerd. Winkels zijn dan dicht.

„Bijzonder dat christelijke partijen hier de meerderheid hebben”, zegt Cobie van Egmond (25), de kinderwagen met daarin haar dochtertje voortduwend. De liefde dreef haar naar Katwijk. Een paar jaar geleden studeerde ze nog in Groningen. „Vergeleken met het bruisende Groningen is Katwijk burgerlijk en christelijk. Op zondag gaat het kerkvolk over straat. Mensen zijn betrokken op elkaar, familiebanden zijn sterk”, zegt de gereformeerd-vrijgemaakte moeder.

Zeker in Katwijk aan Zee (18.000 inwoners) „leven in verhouding veel mensen in afhankelijkheid van God.” Zo zegt SGP-fractievoorzitter Wouter-Jan Vroegindeweij (46), gestoken in donkergrijs pak achter zijn antieke bureau op zijn advocatenkantoor, waar een schilderij van de Bijbelse Rebekka hangt. „Die afhankelijkheid heeft mede te maken met onze visserijhistorie. Er zijn nogal wat Katwijkse zeelieden verdronken. Vrouwen en kinderen hoopten en baden dat hun man en vader zou terugkeren van zee.”

Regenboogvlag

Ondanks alle kerkelijkheid sluimert de onrust in Katwijk, zeker binnen het behoudende volksdeel. Menigeen klaagt dat het christelijke karakter van de vissersplaats onder druk staat.

Tekenend is een recente discussie in de raad over het ophangen van de regenboogvlag aan het gemeentehuis. Die wappert daar voortaan jaarlijks op 11 oktober, op Coming Out Day, bedoeld om tolerantie jegens homo’s te bevorderen. Alleen CU en SGP (elk 5 zetels) stemden tegen het vlagvertoon.

Drammen. Dat woord gebruikt CU-fractievoorzitter Ton de Vries –grijs baardje, ruitjesblouse– om zijn afkeuring te laten blijken over de wens om de regenboogvlag op te hangen. „Die vlag is niet neutraal. Achter de beweging die de vlag promoot, gaat een geest schuil die een gevaar vormt voor Bijbelse principes over gezin en man-vrouwverhouding. Als wij de VBOK-vlag op het gemeentehuis ophangen, zullen de voorstanders van de regenboogvlag in het geweer komen”, zegt de CU-voorman in zijn woonkamer. Daar meldt een schoolbord: „Gisteren is een herinnering, vandaag is een geschenk, morgen is in Gods hand.”

De regenboogvlag vraagt niet alleen aandacht voor wat mensen belangrijk vinden of wat hen overkwam, zegt D66-raadslid Boland, voorvechter van het ophangen van die vlag aan het gemeentehuis. „De vlag zegt meer, het gaat over identiteit van mensen. Nederlanders moeten in vrijheid kunnen leven, zichzelf kunnen zijn.”

Koor

Op haar vingers telt Anneke Klok (56) het na: „Ik ken in Katwijk nog zo’n vijf gezinnen van tien of meer kinderen.” Zij en haar man Jan (58), aannemer en leverancier van onder meer kozijnen, kregen twaalf kinderen. Eén overleed drie weken na de geboorte.

Sinds 2004 zingen Jan en Anneke Klok, tien van hun kinderen en enkele andere familieleden in hun familiekoor Ichthus, in de volksmond het Klokkenkoor. „We willen tot eer van God zingen”, zegt moeder. „Tegelijk zijn de repetities gezellig. Zingen verstevigt de onderlinge band.”

Eens per veertien dagen oefent het koor in de Ichthuskerk. „Er moet gepresteerd worden. We zingen niet zomaar makkelijke huis-tuin-en-keukenversjes.” Op het programma staan onder meer de Jeruzalem Passion en liederen als ”U die mij geschapen hebt” of ”U tilt mij op”.

Eiland

Bij de familie Klok, een Gereformeerde Bondsgezin, borrelt zorg over het christelijk karakter van Katwijk al snel naar boven. Kerken worden leger, koren vergrijzen, zondagsscholen en jeugdverenigingen lijden vaak een kwijnend bestaan, klinkt het in de woonkamer.

„Katwijk een hervormd bolwerk? Was het maar zo”, zegt moeder Klok. „Ook hier rukt de viering van Halloween op. Er zijn zelfs kerkmensen die eraan meedoen. Ook hier in Katwijk zie je wel doodskoppen voor de ramen en kruisen in de tuin.”

Nemen we Gods geboden nog serieus, vraagt het echtpaar zich af. De sfeer op menige bruiloft in kerkelijke kring doet moeder verdriet. „’s Middags vraagt een bruidspaar in de kerk om Gods zegen. Maar kan de Heere er ’s avonds ook bij zijn?” Haar man, ouderling bij de hervormde wijkgemeente De Noord: „Ik word erg verdrietig van de ontwikkelingen in Katwijk. Gaan hier ook kerken dicht, als God het niet verhoedt?”

Moeder: „Op zondagmiddag passen de mensen die nu nog verspreid zitten over vijf kerken in twee kerkgebouwen.” Toch wil het echtpaar niet in mineur eindigen. „God is getrouw, ondanks onze ontrouw. Hij wil nog steeds werken in zondaarsharten. Op Hem is onze hoop gericht.”

Kinderwagens

Ds. P. den Ouden, sinds 2011 hersteld hervormd predikant in Katwijk, deelt de zorgen over tanende kerkgang. „Aangrijpend genoeg zakt het kerkelijk leven in Katwijk in. Zeker behoudende bonders zijn daar heel bezorgd over. Een halve eeuw geleden waren complete straten in Katwijk hervormd. Bij een doopdienst in een bomvolle kerk stonden dertig kinderwagens geparkeerd. Dat is allemaal verleden tijd.” Ook de ontwikkelingen in eigen hersteld hervormde kring stemmen hem niet gerust. „De betrokkenheid van gemeenteleden neemt eerder af dan toe.”

Dat koren vergrijzen, ziet ook geboren Katteker Mart Glasbergen (72), koorkenner en zegsman van Mannenzanggroep Sion. De honderd zangers van „geestelijke liederen in eenvoud” zijn doorgaans de zestig gepasseerd.

In zijn pastorie aan de rand van de duinen schudt ds. J. B. Alblas, predikant van de hervormde wijkgemeente Ichthus, zijn hoofd. Nee, betoogt hij, alle hervormde kerkgangers passen op een zondagmiddag niet in twee van de vijf bedehuizen. „Katwijk is nog steeds een hervormd bolwerk.

Wel loopt het aantal trouwe kerkgangers terug, zeker in de middag. Al is die afname niet fors”, zegt ds. Alblas, die gerekend wordt tot de confessionelen en achttien jaar in Katwijk staat.

In 2015 telde de Protestantse Kerk in Nederland in Katwijk aan Zee 15.000 leden. In 2017 daalde dat tot 14.500. Vanouds kent Katwijk aan Zee veel hervormde ”kaartenbak-leden”. Van ingeschreven leden gaat pakweg eenderde regelmatig naar de kerk. Om niet-kerkelijken en randkerkelijken te bereiken, heeft hervormd Katwijk serieuze plannen om een missionair werker van zendingsbond IZB aan te stellen.

Echtscheiding

Meer dan vroeger komt de „gebrokenheid van het leven” aan de oppervlakte. „Toen mijn vrouw hier achttien jaar geleden op een christelijke basisschool ging werken, waren er nog geen drie kinderen op de hele school van wie de ouders waren gescheiden. Nu telt elk van de acht groepen wel drie kinderen voor wie dat geldt. Ook onder gelovigen weten man en vrouw vaak niet liefdevol samen te blijven leven. Dat vind ik schrikbarend.”

Ondanks zijn zorgen houdt ds. Alblas hoop. „Katwijkers zingen graag. Daarin proef ik iets van de afhankelijkheid van God. Een bruidspaar geeft bijvoorbeeld het geliefde lied ”Lichtstad met uw paar’len poorten” op. Geen rouw meer. Geen tranen. Om kippenvel van te krijgen. Zo’n lied geeft mij de mogelijkheid om in zo’n trouwdienst in de preek ook randkerkelijken tot Christus te brengen.”

Het is in Katwijk spannend rond de zondag

Hoe lang houden we de winkels op zondag nog gesloten in Katwijk? Die vraag houdt menig christelijke Katwijker bezig, weet Cor de Mooy. Hij is journalist bij huis-aan-huisblad Katwijk Speciaal. Veel Katwijkers mogen „behoudend zijn qua geloof en politiek”, intussen zwakt het christelijk karakter van de vissersplaats af, zegt hij.

Zondagsrust is een hot item in familiebadplaats Katwijk. Nu nog mogen toeristen zondags gratis hun auto’s kwijt in de oude dorpskern. Op zomerse dagen staan de straten langs het strand mudvol.

De SGP verzet zich tegen betaald parkeren op zondag. De CU is eventueel bereid om groen licht te geven voor betaald parkeren op zondag, waarbij ambtenaren de regels handhaven. „Veelzeggend is dat zo’n item dus voor de CU geen heilig huisje meer is”, zegt journalist De Mooy.

CU-voorman De Vries: „Gratis parkeren op zondag trekt veel dagjesmensen. Er ontstaat dan overlast doordat auto’s schots en scheef in de oude dorpskern zijn geparkeerd. Daar willen wij tegen optreden.”

Dat de gemeente op zondag parkeergeld gaat verdienen, vindt De Vries „niet zo’n punt.” Wel zegt hij zich te blijven verzetten tegen winkelopenstelling op zondag. „Een collectieve rustdag is een groot goed.”

Zoals elke gemeente heeft ook Katwijk hoofdpijndossiers. Op één staat de komst van een nieuwe bibliotheek annex cultuurhuis. Na jarenlange discussies besloot de raad recent een streep te zetten door het plan om het complex in de oude dorpskern te bouwen. Dit onder meer vanwege forse kostenoverschrijdingen.

Katwijk groeit. Een omvangrijk project is de bouw van 5000 woningen de komende jaren op de plek van de voormalige vliegbasis Valkenburg. Een staaltje bouwkunst is de parkeergarage (650 auto’s) die enkele jaren geleden onder de Katwijkse duinen is aangelegd. Het complex dient ook als kustversterking.

serie In de Biblebelt

Wat houdt plaatsen in de Biblebelt bezig? Twaalf portretten. Deel 2.