Medio oktober maakte het Deense energiebedrijf Ørsted bekend dat het het Nederlandse baggerconcern Van Oord in de arm neemt voor de bouw van een offshore windmolenpark voor de Zeeuwse kust. Het park Borssele 1 & 2 telt 94 grote windmolens. Van Oord mag de benodigde kabels op de zeebodem aanleggen, het Belgische GeoSea zorgt voor de fundering en de installatie van de turbines.

„Dit windmolenpark verrijst uitgerekend in een gebied waar veel Nederlandse vissers actief zijn”, zegt Dirk Kraak, tweede voorzitter van vissersbelangengroep Eendracht Maakt Kracht, vissers voor een gezonde zee (EMK).

Als tong- en langoustinevisser ageert Kraak tegen de komst van meer windenergieparken op de Noordzee; Borssele 1 & 2 is namelijk nog maar het begin.

„Juist de kustzone van de Noordzee is voor de visserij belangrijk, er wordt daar veel tong gevangen”, vertelt Kraak. Hij onderkent het belang van de energietransitie, de noodzakelijke omschakeling naar groene, CO2-neutrale stroom. „Maar straks blijven er tussen de scheepvaartroutes in, steeds minder vrije gebieden op zee over waar de vissers hun beroep kunnen uitoefenen. Want door de komst van de windmolens moeten er ook gebieden worden aangewezen voor natuurcompensatie. Als we niet oppassen is ons territorium straks niet veel groter dan een postzegel.”

Belangengroep EMK maakt zich zorgen over de visstand. Het heien van de palen voor de reusachtige windturbines gaat met veel herrie gepaard e ndat is schadelijk voor de vissen. Kraak: „Dit lawaai veroorzaakt schokgolven onder water die tot tientallen kilometers in de omtrek merkbaar zijn. Vissen raken daardoor gedesoriënteerd. Vergeet niet dat veel vissen en zeezoogdieren, zoals bruinvissen, zich oriënteren op hun gehoor. De herrie overschrijdt vaak ruim de toegestane geluidsgrens van 160 decibel. Bij 140 db ondervindt het zeeleven al schade. En dan heb ik het nog niet over bodemdieren, larven en jonge vis, die tijdens het heien geen kant op kunnen.”

Ook de kabels voor de windmolens die in de zeebodem worden aangelegd zijn slecht voor vissen en bodemdieren, volgens Kraak. „Walvissen gebruiken aardmagnetisme om in het water hun weg te vinden. Als dat aardmagnetisme wordt verstoord door de sterke elektromagnetische velden van de bekabeling, verdwalen de walvissen. Niet voor niets stranden er de laatste tijd zoveel.”

Het zit EMK dwars dat de vissers nauwelijks worden betrokken bij de plannen om steeds meer windmolens op zee te plaatsen. Waarom komen ze in gebieden die voor ons vissers belangrijk zijn?”, vraagt Kraak zich af. „De Noordzee heeft nog genoeg gebieden waar weinig wordt gevist.”

Bezigheidstherapie

Voorzitter Johan Nooitgedagt van de Nederlandse Vissersbond beaamt dat er niet met de vissers wordt overlegd. „Het plaatsen van turbines gebeurt al helemaal niet op basis van adviezen van visserijorganisaties”, zegt hij. „Het is geen gelijkwaardige strijd, omdat het uitgangspunt is dat de windmolens op zee moeten komen. De visserij zit niet te wachten op bezigheidstherapie door overal op te draven en je zegje te doen, waarna het plan gewoon doorgaat. Windmolenparken krijgen de wind mee van de overheid en daar tegen strijden blijkt onmogelijk. Het is de politiek die bepaalt wat er voorrang moet hebben.”

Nooitgedagt onderstreept dat de Noordzee maar voor een klein gedeelte wordt bevist, omdat de rest niet geschikt is om te bevissen. „Wanneer de windmolens dus op die kleine, bevisbare gedeelten komen, is het dubbel verlies. Daar is niet zomaar een vervangende locatie voor beschikbaar. Binnen de windmolenparken is op dit moment nog steeds geen visserij mogelijk. Dat is streng verboden. Het gaat dus steeds knellender worden, zeker voor die vissers die hun visserij al eeuwen op bestekken uitoefenen waar nu de windmolens komen. De beroepsvissers hebben er echt pijn en verdriet van.”

Ook Nooitgedagt zegt dat het heien van palen voor de windmolen schadelijk is. „Tegenwoordig hanteren ze nieuwe methoden door de paal er in te drukken. Ook worden schermen met luchtbellen gebruikt om de verspreiding van trillingen tegen te gaan.”

De vissersvoorman pleit voor duidelijke milieueffectrapportages met een visserijparagraaf bij plannen voor aanleg van offshore windparken. „Ik durf te stellen dat die meestal ontbreekt.”

Grootste offshore windpark

De bouw van windenergiepark Borssele 1 & 2 gaat eind 2019 van start. Het moet het grootste offshore windpark van Nederland worden. Borssele 1 heeft een oppervlakte van 11,5 bij 11 km; Borssele 2 meet 14,5 bij 6,5 km. Het project is goed voor een capaciteit van 752 megawatt; elke afzonderlijke turbine heeft een vermogen van acht megawatt. De turbines hebben een grote rotor van 167 meter. Het Belgische bedrijf GeoSea, onderdeel van baggeraar DEME, vervoert en installeert de 94 funderingen met een totaalgewicht van 115.000 ton, plus de turbines. Het windenergiepark verrijst in een gebied met dieptes die variëren van 14 tot 36 meter. Van Oord Offshore Wind gaat 94 kabels met een totale lengte van 167 kilometer vervoeren, installeren en ingraven. Volgens Van Oord zijn projecten als dit „essentieel om aan de wereldwijd stijgende vraag naar energie te voldoen en om windenergie op zee concurrerender te maken." Aannemer Cordeel bouwt de onderhoudsbasis van het windpark, die in de Buitenhaven van Vlissingen komt te staan.