Het was dan ook niet verwonderlijk dat er een fors prijskaartje aan het voorstel hing waarmee tegenstribbelende politici over de streep moesten worden gehaald. Niet minder dan 12 miljard dollar (9,6 miljard euro) willen de senatoren de komende tien jaar uittrekken voor steun aan tabaksproducenten.

Sinds de jaren dertig van de vorige eeuw krijgen tabaksproducenten quota toegewezen waarvoor de overheid een minimumprijs garandeert. Dit systeem kost Washington steeds meer geld, enerzijds omdat er in de VS steeds minder wordt gerookt en tevens omdat de sigarettenindustrie in toenemende mate wordt geconfronteerd met goedkope internationale concurrentie. Bovendien is deze steun in strijd met internationale handelsafspraken.

Voorstellen om de steun af te schaffen, stuitten de afgelopen jaren echter op protest van de tabakssector, die werd gesteund door politici uit tabaksproducerende staten. Deze twee groepen zijn over de streep gehaald met de belofte dat de tabakssector 12 miljard dollar krijgt als „compensatie” voor de afschaffing van de quotasteun. In feite gaat het echter om nieuwe steun, die het besluit moet verzachten dat het ministerie van Volksgezondheid bevoegdheden krijgt die tot nu toe bij het ministerie van Landbouw hoorden. Eindelijk krijgt de FDA (onder meer verantwoordelijk voor voedingsmiddelen en medicamenten) nu zeggenschap over de samenstelling van sigaretten en de marketing van deze producten, waarvan het gebruik dodelijke gevolgen kan hebben.

Voorstanders van overheveling van de bevoegdheden voor de tabakssector -het gaat hier voornamelijk om de sigarettenindustrie- zijn enthousiast over de ruime meerderheid (78 tegen 15 stemmen) waarmee het voorstel voor de Senaat werd aangenomen. „Dit besluit zal vele levens redden”, aldus Republikeins senator Mike DeWine (Ohio), die het voorstel samen met zijn Democratische collega Ted Kennedy (Massachusetts) had ingediend. Tegenstanders waren minder enthousiast. „Een krankzinnig besluit om de FDA hier bevoegdheden te geven, maar ja, gezien de moeilijke tijden heeft de tabakssector de steun nodig die aan dit besluit gekoppeld is”, meende Republikeins senator Jim Bunning uit Kentucky.

De duidelijke uitslag in de Senaat betekent overigens nog niet dat het voorstel ook op korte termijn wordt gerealiseerd. Het Huis van Afgevaardigden heeft zich namelijk ook over de tabakssector gebogen, met afwijkend resultaat. Ook volgens het Huis heeft de tabakssector recht op voortgezette steun in moeilijke tijden, maar van overheveling van de bevoegdheden voor de tabakssector naar de FDA wilde een meerderheid van de afgevaardigden niets weten. Huis en Senaat moeten nu over een compromis gaan onderhandelen. Het is verder ook nog onduidelijk wat president Bush zal doen. Hij verklaarde kortgeleden dat de reglementering van de tabakssector volgens hem „prima is geregeld.” Gaat hij dwarsliggen als het Congres (Huis van Afgevaardigden plus Senaat) met een nieuwe regeling komt?

Om het beeld nog wat ingewikkelder te maken, is het nuttig om te weten dat de nieuwe regeling onderdeel is van een wetsvoorstel dat een eind moet maken aan fiscale voordelen voor Amerikaanse exporteurs. Deze zijn volgens de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in Genève in strijd met de WTO-afspraken. „Republikeins verzet tegen de nieuwe tabaksregeling wordt getemperd door de dreiging van internationale sancties die ontstaat als wij niets aan deze gecamoufleerde exportsubsidie doen”, aldus analist Thomas Dillard van het Cato Research Institute in Washington. „Ik besef dat er veel op het spel staat en dat er nog het een en ander kan veranderen, maar ik ben ervan overtuigd dat wij op de goede weg zijn om de tabakssector eindelijk effectief aan te pakken”, aldus een hoopvolle senator Mike DeWine.