Knigge stelt dat de gelovige Bijbellezer geen historisch bewijs voor de waarheid van de Bijbel nodig heeft, omdat die berust op Gods openbaring. Er zijn echter wel feitensporen binnen het raam van de ‘gewone’ historie, en die kunnen nagezocht worden.

De auteur publiceerde in 2012 het boek ”Hier gebeurde het toen. Archeologische sporen van de Bijbel”. De huidige publicatie is een herziene uitgave met vijf nieuwe en ook uitvoeriger hoofdstukken. De besproken archeologische vondsten houden verband met Gods woonplaats onder mensen op aarde, waar Hij werkt door de geschiedenis heen, aldus de auteur.

Het rijk geïllustreerde boek geeft in kort bestek veel informatie en de lezer krijgt een goede indruk van de vele vondsten die gedaan zijn en licht werpen op Genesis tot en met Openbaring. De auteur citeert ter verklaring ook Flavius Josephus, de Misjna en de Talmoed, en kerkvaders.

Paleis van David

De ondertitel vermeldt dat vondsten de Bijbel bevestigen. Knigge beschrijft de tegenstelling tussen ”minimalisten” die de historiciteit van de vroege Bijbelse geschiedenis, tot in de koningentijd toe, ontkennen, en de ”maximalisten”, die de Bijbel als vruchtbare informatiebron voor hun werk hanteren.

Knigge noemt als voorbeeld de ontdekking van het paleis van David. De archeologe Eilat Mazar las in 2 Samuël 5:17 dat David vanaf zijn paleis afdaalde naar de burcht. Op grond daarvan ging zij de hoger gelegen bodem ten noorden van de burchtruïne onderzoeken. Daar vond zij in 2005 de funderingen van een groot bouwwerk, waarvan sommige muren tot 5 meter dik waren. Zij identificeerde dit als het paleis van koning David, onder andere op grond van gevonden aardewerk uit die tijd. Anderen bestreden echter deze identificatie.

Het is duidelijk dat Knigge instemt met de benadering van Mazar, maar het onderwerp wordt niet verder uitgediept. Dat gebeurt niet omdat het boek geen wetenschappelijke pretenties heeft. Ook zijn er geen voetnoten opgenomen met informatie waarmee de lezer verder kan zoeken. Over het algemeen geeft de auteur de discussies fair weer, maar hij maakt zelf allerlei keuzes. Op grond daarvan kan hij stellen dat de vondsten de Bijbel bevestigen.

Ik zou liever zeggen dat de archeologische vondsten de historische achtergronden van de Bijbel verduidelijken en in veel gevallen bevestigen. De vele discussies over de vondsten en de mogelijkheden van interpretatie geven niet altijd directe ondersteuning. En bovendien kunnen geografische en historische bijzonderheden geen uitsluitsel geven over Gods openbaring aan mensen. Hoe weten we dat Hij gesproken heeft?

Zilveren rolletjes

De laatste jaren zijn er enige inscripties gevonden met een vermelding van het huis van David. Dit geeft aan dat hij geleefd heeft. Maar wat zegt dit over zijn roeping, zijn geloofsleven en zijn psalmen? Een voorzichtiger ondertitel van dit boek was daarom beter geweest.

In een van de toegevoegde hoofdstukken bespreekt Knigge de vondst van twee zilveren rolletjes met de tekst van de priesterzegen uit Numeri 6 en een zin uit Deuteronomium 7. Deze rolletjes zijn in een graf in Jeruzalem ontdekt en dateren uit de zesde eeuw voor Christus. De auteur schrijft: „De vondst van Barkay laat verrassend zien hoe deze teksten uit Numeri en Deuteronomium 2600(!) jaar lang woordelijk exact gelijk zijn gebleven.” Enerzijds geef ik hem toe dat deze vondst een indrukwekkende bevestiging is van de ouderdom van deze formuleringen. Anderzijds is de geciteerde tekst toch iets korter dan in Numeri. Er zijn ook geleerden die deze vondst gebruiken om een groeiproces van de Bijbelteksten aannemelijk te maken: de kortere vorm is later aangevuld en zo is de eindtekst ontstaan. Dit alternatief lijkt mij niet aannemelijk, maar maakt wel helder dat zorgvuldige argumentatie nodig is.

De indeling van het boek is min of meer chronologisch, beginnend met een algemene inleiding en de bespreking van de inname van Jericho. Daarna volgen thema’s uit het boek Genesis, zoals de ondergang van Sodom en Gomorra. Na de behandeling van de inname van het beloofde land gaan we terug naar Abraham en naar Nimrod. Vervolgens komt Simson aan de beurt. Daarna wordt de geschiedenis vervolgd tot de tijd van het Nieuwe Testament. Daar komen de volkstelling, de Farizeeën en Lukas als historicus aan de orde. Na Pergamum en de troon van satan (genoemd in Openbaring 2) gaan we terug naar de steenformaties die in Gilgal gevonden zijn en naar de inscriptie van koning Joas over de restauratie van de tempel.

Die volgorde is merkwaardig en het boek had strikter chronologisch gerangschikt kunnen worden. Dan was het voor de lezer gemakkelijker geweest iets terug te vinden. Dit geldt temeer omdat er geen registers zijn van Bijbelteksten of onderwerpen.

Literatuur

Achterin presenteert Knigge de literatuur waarvan hij gebruikgemaakt heeft. Tevens meldt hij: „Daarnaast is gebruikgemaakt van artikelen op betrouwbare archeologische websites.” Waarom noemt hij deze niet? Ik heb de indruk dat hij veel gebruikgemaakt heeft van het werk van de Associates for Biblical Research (biblearchaeology.org) en een dergelijke verwijzing kan de lezer helpen de hedendaagse discussies te volgen.

De auteur citeert meestal de Nieuwe Bijbelvertaling en soms de Statenvertaling. Het boek is niet volledig, want de profetische teksten uit andere landen ontbreken. Ook is er geen duidelijke bespreking van de oosterse vazalverdragen met de bepalingen van onveranderlijkheid van teksten. Niettemin biedt het boek veel informatie en het is voor de Bijbellezer een boeiende gids om kennis te nemen van veel achtergrondinformatie.

Boekgegevens

”Bijbel en archeologie. Vondsten bevestigen de Bijbel”, Johan Knigge; uitg. Buijten & Schipperheijn Motief, Amsterdam, 2018; ISBN 978 90 588 1985 7; 185 blz.; € 18,95.