Vier jaar geleden schreef ik een column over deze oogarts, dr. Govindappa Venkataswasy, die in India met een revolutionair nieuw systeem van het organiseren van oogzorg kwam. Het geheim? Een sterke missie voor het verminderen van blindheid en een grote focus op standaardisatie. Als McDonald’s iedereen tegen een lage prijs aan een hamburger kan helpen, zo redeneerde dr. V., waarom raken mensen dan nog steeds blind vanwege staar?

Op zijn 58e richtte hij een oogziekenhuis op dat is uitgegroeid tot het grootste oogzorgnetwerk ter wereld. Eén ding dat ik van dr. V. heb geleerd is het belang van het bereiken van de onbereikten. Je kunt wel een ziekenhuis in de stad openen, maar als het voor iemand die 10 kilometer verderop woont te duur of te omslachtig is om naar de stad te reizen, bereik je nog niets. Als je de persoon die de zorg het meest nodig heeft wilt bereiken, moet je er ook voor zorgen dat er bijvoorbeeld een bus heen en weer rijdt.

Of dat er een videoservice wordt ingezet. Zodoende kan de oogarts vanuit het ziekenhuis op afstand meekijken in het oog van de patiënt in het kleine kliniekje op het platteland, en met de patiënt en de verpleegkundige de beste behandelstrategie bespreken.

Digitalisering kan potentieel ogen en levens redden en veel geld besparen. Toen ik de zorgorganisatie van dr. V. een aantal jaren geleden bezocht was ik onder de indruk van de vooruitgang die India op dit terrein boekt.

Maar digitalisering brengt ook risico’s met zich mee. In Singapore werden afgelopen zomer de identiteitsgegevens van 1,5 miljoen patiënten gehackt. Van 160.000 personen werden ook details over de verstrekte medicijnen gestolen, waaronder de gegevens van de premier van Singapore. Onderzoek van een openbare commissie is in volle gang, maar het lijkt een bewuste, door een andere staat gesponsorde aanval te zijn. Singapore heeft niet zo veel vijanden, maar het kan voor velen aantrekkelijk zijn om zijn kwetsbaarheid aan te tonen. En persoonsgegevens uit medische databases zijn meestal betrouwbaar en daardoor op de cybermarkt het nodige waard.

Net als terroristische aanslagen is het niet zozeer ”of” maar ”wanneer” dergelijke cyberaanvallen plaatsvinden. Het is daarom te begrijpen dat overheden passende maatregelen nemen. In ons geval werd besloten om van de ene dag op de andere ”internetscheiding” toe te passen. Dat betekent dat geen enkele ziekenhuiscomputer in het land nog toegang heeft tot internet. En dat er een beperkt aantal internetstations beschikbaar is voor het geval je echt het wereldwijde web op moet. IS betekent niet langer ”Islamic State” maar ”internet separation” en zou zomaar het woord van 2018 kunnen worden.

In de praktijk maakt iedereen dus gebruik van privételefoons en laptops. De maatregel is vooralsnog tijdelijk, maar wordt waarschijnlijk structureel ingevoerd. Een aantal ministeries werkt sinds vorig jaar ook al op deze manier.

Ik ben geen IT-expert, en ik begrijp dat onder degenen die zich wel zo noemen de meningen verdeeld zijn over de wenselijkheid van een dergelijke grote scheiding. Hoewel ik me iets kan voorstellen bij het principe, levert het invoeren van een dergelijke maatregel op korte termijn in elk geval veel overlast op. Internet is immers ons zuurstof geworden. Hoelang kun je zonder internet overleven? Of hoe functioneel is het als je het tot je moet nemen via een speciaal oplaadpunt?

Zeker als je werk zich richt op innovatie en zich voor een groot deel buiten je eigen ziekenhuis afspeelt, brengt het je in een vrijwel onmogelijke positie. Natuurlijk, op termijn komt er mogelijk een netwerk van computers die niet met gevoelige informatie verbonden zijn. Maar in de tussentijd is de ziekenhuiscomputer voor medewerkers die geen patiënten behandelen vooral geschikt om te printen. Vrijwel iedere e-mail bevat immers wel een link naar een document dat alleen via internet te bereiken is.

De tijd zal leren of Singapore met deze beweging de spijker op de kop slaat. Of de klok een flink aantal jaar terugdraait. Want zonder de door dr. V. ingeslagen weg en digitalisering kan ik me geen zorgtoekomst voorstellen. Nergens.

In de nabije toekomst richt ik me maar op het managen van de ‘kleine scheiding’. De eerste negen dagen zonder vrouw en kinderen zitten erop. Nog zeven te gaan. Dankzij een goede internetverbinding thuis is dat tot nu toe goed te doen.

Dr. Dirk de Korne is als adjunct-directeur en universitair docent betrokken bij een academisch ziekenhuis in Singapore. Reageren? rubriekforum@refdag.nl