Maar uiteraard valt niet te ontkennen dat vanuit christelijk perspectief de laatste decennia veel verloren is gegaan. En het einde is nog niet in zicht. We leven in de interim-periode. De religie van het ongeloof is nog niet in totalitaire zin doorgebroken. Nog is er de ruimte om het christelijk gedachtegoed, ook in de politiek, uit te dragen. Een grote verantwoordelijkheid dus om deze ruimte vurig te benutten.

Het is onbekend hoe lang dit nog kan. Mede gelet op de stand van het Nederlandse christendom liggen hier grote zorgen. Mag er op kerkelijk terrein geen komma van onze belijdenisgeschriften worden verschoven, in het politieke leven beschouwen reformatorische christenen artikel 36 NGB steeds meer als een museumstuk. Dat levert een ongeloofwaardige gespletenheid op, waarbij Christus uit het publieke domein wordt gebannen.

Tastbaar
Heeft de afgelopen periode alléén maar verlies opgeleverd? Op zichzelf moet die vraag bevestigend worden beantwoord. Wie durft nog te dromen van het theocratisch ideaal, waarbij de kerkelijke en burgerlijke overheid gezamenlijk het volksleven regeren en het in de heilige orde van Gods recht houden? In die zin is er slechts verlies.

Toch kan onze tijd ook leiden tot persoonlijke, geestelijke winst, indien we erkennen dat veel uit het verleden ons kon hinderen op onze reis naar de eeuwigheid. Ik denk aan de geschiedenis van de rijke jongeling (Matthéüs 19). Zijn rijkdom stond hem in de weg om Christus te volgen. Níet omdat rijkdom zondig is, maar omdat hij op zijn rijkdom vertrouwde.

In het Joodse gedachtegoed was rijkdom een bewijs van Gods gunst. Deze jongeman kon aan zijn rijkdom afmeten dat God hem gunstig gezind was. Zijn rijkdom vormde zijn toegangsbewijs voor de hemel. En toen Christus vroeg om afstand te doen van deze gunstbewijzen, haakte hij af. Hij kon niet vertrouwen op de Heere alléén. Hij wilde niet leven van genade alleen, maar wenste ook te bouwen op kenmerken, op gaven van God. De jongeling wilde zijn tastbare toegangsbewijs niet kwijt.

Pelgrims
In dit licht kan zelfs onze donkere tijd geestelijke winst opleveren. We kunnen met heimwee terugzien op vorige eeuwen waarin het christelijk geloof breed werd gedeeld en tot uiting kwam in cultuur, wetenschap en politiek. Het gevaar is echter dat we zomaar op deze voorrechten gaan bouwen. Dat we hieruit zomaar afleiden dat God met ons is.

We kunnen door die voorrechten ook vergeten dat christenen slechts pelgrims zijn op reis naar de eeuwigheid. Dan denken we op aarde al deel te hebben aan het eeuwig Koninkrijk en wordt genade steeds algemener, aardser en menselijker verstaan. De geschiedenis wijst uit dat dit niet denkbeeldig is. „Het tegenwoordige leven is een zekere reis, waardoor wij trekken naar het hemelse Koninkrijk; daarom moeten wij de aardse goederen in zoverre gebruiken, dat zij onze loop eerder bevorderen dan vertragen” (Calvijn).

In onze tijd zijn christenen veel voorrechten uit de handen geslagen. We staan met beide benen in de harde werkelijkheid van de zondige wereld. Op voorrechten die „onze loop eerder vertragen dan bevorderen” kunnen we steeds minder bouwen. Dit dwingt ons te leren vertrouwen op de Heere alléén. Het dringt ons te zien op het Jeruzalem dat boven is.

Als we niet krampachtig blijven staan in de bressen die worden geslagen in onze bevoorrechte positie uit een rijk verleden, kan dit de persoonlijke, geestelijke winst vormen. Wie in de stad blijft, zal sterven; maar wie er uitgaat, zal leven (Jeremia 21: 9). Het verleden is een ander land en wij komen daar niet meer binnen.

Mr. D. J. H. van Dijk, beleidsmedewerker voor de SGP-fractie in de Tweede Kamer