Zeker (en daar begin ik mee), Commissievoorzitter Juncker heeft ook een positieve bijdrage geleverd aan de recente ontwikkelingen in de EU. Zonder zijn aanhoudende steun had de EU nu niet de beschikking over 26 satellieten (het zogenoemde Galileo-project), waardoor Europese inwoners met elkaar kunnen communiceren: dat had een afzonderlijke lidstaat nooit kunnen realiseren.

Juncker deed goede voorstellen om internetgiganten als Google belasting te laten betalen. Dus daar waar winst wordt gemaakt, ook in de EU. Junckers’ Commissie heeft verborgen staatssteun aan multinationals terecht hard aangepakt.

Voortdurend benadrukte Juncker dat alle lidstaten verplicht zijn in de EU toegelaten migranten op te vangen: Italië en Griekenland kunnen en mogen die last niet alleen dragen. Juncker toonde leiderschap op het gebied van duurzaamheid met zijn plan voor een totaal verbod op wegwerpplastics zoals rietjes, plastic tasjes etc. Dat deel van Junckers erfenis moet beslist genoemd worden.

Tegenstellingen

Tegelijk zie je dat Juncker de tegenstellingen in de EU aanwakkerde. Hij was de drijvende kracht achter het zogenoemde ”Five Presidents-plan” om te komen tot een economische, monetaire en fiscale unie. Hij deed er een schepje bovenop door in 2017 te verklaren dat zo’n unie een Europese minister van Financiën moet krijgen. De Franse president Macron is dat 200 procent met Juncker eens en wil er bovendien een Europese president bij hebben.

Juncker wil meer geld voor de EU, hoewel de EU door de brexit behoorlijk krimpt. Juncker bepleitte steeds en overal transparantie. Maar drukte in enkele achterkamertjes door dat zijn adjudant Selmayr de hoogste EU-ambtenaar werd. De Europese Ombudsman O’Reilly liet onlangs in ongekend scherpe woorden haar verbazing over de benoeming van deze topambtenaar duidelijk blijken.

Evenmin deed Juncker veel om de groeiende tegenstellingen tussen de lidstaten te verkleinen. De noordelijke lidstaten weigeren terecht de financiële tekorten van het zuiden aan te vullen. Desondanks bleef Juncker helaas druk zetten op de lidstaten voor zo’n transferunie.

Griekenland mag dan gered zijn binnen de eurozone, het land is inmiddels een sociale begraafplaats: de (jeugd)werkloosheid is enorm, voedselbanken draaien overuren en tienduizenden jongeren en studenten verlaten het land. Griekenland was beter af buiten de eurozone, gecombineerd met schuldafschrijving en blijvende toegang tot EU-fondsen.

Juncker heeft het Verenigd Koninkrijk in de kou laten staan. Hoewel Juncker Cameron en zeker May flink omarmde en zelfs kuste, politiek bood en biedt hij hun een uiterst koude schouder. Zo heeft Juncker nooit kunnen of willen begrijpen waarom zo veel Britten uit de EU wilden. Tijdens de brexitonderhandelingen treedt de Commissie nu fors dogmatisch op. De EU zal het nog lang betreuren de Britten zo behandeld te hebben.

Alternatieve weg

Juncker had de verdeeldheid in de EU niet moeten aanwakkeren, noch zo moeten aansturen op een Europese regering vanuit Brussel. Dat zou het begin geweest zijn van een andere, ik denk meer succesvolle, EU; een derde, alternatieve weg. Een route tussen de schreeuwers voor een brexit, nexit en andere exits enerzijds, en ophitsende federalisten anderzijds. Met als resultaat een meer eensgezinde EU.

In zo’n EU mag er op sommige terreinen zeker meer macht voor Brussel zijn. De lidstaten maken nu onvoldoende werk van duurzaamheid. En zijn nauwelijks solidair met een land als Italië, waar je tot in de kleinste dorpen migranten uit sub-Sahara-Afrika op pleinen ziet rondhangen. Op die terreinen moest en moet de EU meer leveren. Junckers recente voorstel om meer in Afrika te investeren en te gaan werken op basis van gelijkwaardigheid komt helaas vijf jaar te laat.

Kamelenneus

Ook moet de EU-bureaucratie verminderen. Dat is nu niet gebeurd. Er zijn meer Europese agentschappen dan ooit. En er komen er nog meer bij. Met de aankomende Europese Arbeidsautoriteit willen Juncker c.s. zelfs het arbeidsmarktbeleid van de lidstaten gaan ‘coördineren’. Dat is Brussels jargon voor de bekende kamelenneus. Je denkt: ah, dat is wel nuttig, laten we het doen. Maar spoedig blijkt dan achter dat schattige neusje een joekel van een kameel te staan. Zo trekken dergelijke agentschappen ook veel meer macht naar zich toe dan in eerste instantie was voorzien.

Juncker heeft een uiterst politieke Europese Commissie neergezet. Met de politieke keuze voor een EU die sterker moet worden in middelen en macht. Zo’n EU vervreemdt de Europese inwoners van zich. De Europese verkiezingen van 2019 zullen dat, vrees ik, laten zien: de politieke versplintering zal toenemen. Terwijl het zoeken van verbinding zo essentieel is. Juncker laat helaas een verdeelde EU achter.

De auteur is Europarlementariër voor ChristenUnie-SGP.