Volgende week zaterdag is het tien jaar geleden. Op 15 september 2008 ging de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers failliet. Dat opende de sluisdeuren voor een ongekende stroom van financiële en economische rampspoed. De mondiale crisis greep in alle hevigheid om zich heen.

Het begon al veel eerder. In de VS, waar (te) ruimhartig hypotheken waren verstrekt, kon een groeiend aantal huiseigenaren niet meer de woonlasten opbrengen. De problemen waaierden uit en brachten, door de verwevenheid van de internationale geldstromen, tal van banken aan de rand van de afgrond.

Ook Nederland bleef niet buiten schot. Het kabinet moest tientallen miljarden euro’s inzetten om de sector te stutten. Meest omvangrijke operatie betrof de nationalisatie van de Nederlandse poot van ABN AMRO, die in 2007 door Fortis was ingelijfd. Over de precieze kosten van dat dossier circuleren verschillende getallen. Het ligt er maar aan wat je allemaal meetelt van het geheel van overname, extra kapitaalinjecties, leningen, garanties, rentebetalingen en dividenden. In 2015 hield toenmalig minister Dijsselbloem het in ieder geval op 21,66 miljard euro.

Ik hoor het vaak – soms zijn mensen er nog altijd boos over: de belastingbetaler draaide op voor het wangedrag van de banken. Oké, maar bedenk daarbij wel dat al dat geld niet is verdwenen in een bodemloze put of in de zakken van die financiële bedrijven. De meeste staatssteun is netjes teruggestort. Sterker nog: de rijksoverheid heeft er winst mee behaald.

Kijk het overzicht van de Algemene Rekenkamer van vorig najaar er maar op na. Den Haag verstrekte kapitaal aan drie concerns: ING (10 miljard), Aegon (3 miljard) en SNS Reaal (750 miljoen). ING en Aegon hebben volledig afgelost, met daarbovenop rente en boete. Winst: 3,4 miljard. Als belegger zou je met zo’n rendement dik tevreden zijn. SNS is in 2013 alsnog genationaliseerd. Als de Volksbank, zoals het nu heet, weer wordt geprivatiseerd, kunnen we ook voor die onderneming de eindbalans opmaken.

De staat nam verder van ING het risico op een portefeuille met Amerikaanse hypotheken over. De latere verkoop van dat pakket pakte voordelig uit. De schatkist verdiende er 1,5 miljard aan.

Tot de maatregelen behoorde eveneens dat banken met staatsgarantie konden lenen op de kapitaalmarkt. Zes deden een beroep op die faciliteit. Daar betaalden zij een vergoeding voor, terwijl de regeling niet leidde tot daadwerkelijke uitgaven. Resultaat: een plus van nog eens 1,5 miljard.

En dan even terug naar ABN AMRO. De gefaseerde rentree op de beurs leverde tot dusver ruim 8 miljard op. Maar daar komt nog flink wat bij. De staat bezit namelijk een rest van 56,3 procent van de aandelen.

Geen misverstand: de crisis heeft de burger hard geraakt. Gedurende zeven jaar was er per saldo geen economische groei. Bedrijven vielen om, mensen verloren hun baan. De regering moest zwaar bezuinigen. De waarde van de huizen kelderde, er vond geen indexatie van pensioenen meer plaats. Maar toch ook een meevaller: de rekening voor de redding van de banken ziet er veel gunstiger uit dan in 2008 moest worden gevreesd.