Bill Clinton hoeft niet te schrijven om zijn geld te verdienen. Voor een speech van de oud-president van Amerika tel je al snel 250.000 dollar neer. Waarom Clinton zich dan wel in het boekenvak stortte en met thrillerauteur James Petterson een vuistdikke thriller uitbracht? „Om de Amerikanen aan het denken te zetten”, vertelde de coauteur in een interview met het Amerikaanse CBS News. ”The President is Missing” verscheen op 4 juni wereldwijd. Uitgeverij Nieuw Amsterdam verzorgde de Nederlandse vertaling.

”President vermist” is een actueel verhaal. Hoofdpersoon John Duncan –president van de Verenigde Staten, hoe kan het ook anders– worstelt met persoonlijke problemen als hij een veiligheidsprobleem voor de kiezen krijgt dat elk voorstellingsvermogen te boven gaat. Terwijl hij het sterven van zijn vrouw probeert te verwerken, zint een aasgier in de Senaat op zijn afzetting en stuurt een internationale terroristische organisatie aan op de algehele vernietiging van de Verenigde Staten.

De klok tikt en Duncan heeft maar een paar dagen de tijd om te voorkomen dat zijn land afglijdt naar totale chaos; hij moet dus al zijn persoonlijke beslommeringen van zich afzetten en zijn land redden van de ondergang. Daarvoor doet hij een even ongebruikelijke als onnavolgbare zet: hij begeeft zich zonder beveiliging naar tipgevers die hem willen helpen het land te redden. Heroïsch of volkomen waanzinnig?

Stille hints

Dan blijkt dat de vijand ook niet stilzit en de tipgevers van de president probeert uit te schakelen. Achtervolgingen en vuurgevechten volgen elkaar in hoog tempo op. Daarmee is ”President vermist” een typisch staaltje Amerikaans thrillerwerk dat ertoe uitnodigt om in één adem te worden uitgelezen. Het is jammer dat de vertaling daarin soms een spelbreker blijkt: een enkele keer is een zin te Amerikaans vertaald en het boek had aan leesbaarheid gewonnen als de zinnen tot een mooier geheel waren gesmeed.

Toch spoort ”President vermist” ertoe aan om verder te kijken dan het Hollywoodachtige scenario. Dat het boek uitgerekend door een oud-president werd geschreven, verleidt al snel tot een zoektocht naar aanknopingspunten of stille hints naar Clintons politieke visie. Die zijn er zeker, maar ze liggen er ook weer niet duimendik bovenop.

Ondertussen biedt Clinton de geïnteresseerde lezer een interessant inkijkje in het leven van de ”machtigste man ter wereld”; en passant valt er veel te leren over zaken waarmee Potus (President of the United States) in het dagelijks leven te maken krijgt – van de verkiezingscampagne tot veiligheidskwesties van het hoogste niveau. Dat een gevoelig onderwerp als impeachment –de procedure om een Amerikaanse president af te zetten– niet wordt gemeden, is dapper. Clinton kreeg er immers zelf mee te maken nadat hij was beschuldigd van seksuele intimidatie.

Interessanter nog is de weergave van machtsverhoudingen en procedures tijdens crisissituaties. De besprekingen in de Situation Room van het Witte Huis en de crisisoverleggen doen realistisch aan, ook al zal geen buitenstaander ooit begrijpen wat er zich achter de schermen écht afspeelt. Het blijft dan ook gissen hoe waarheidsgetrouw de levensbeschrijving van president Duncan is. Clinton beschikt over inside information, waardoor hij een sterk verhaal kan schrijven, maar hij kan nooit het achterste van zijn tong laten zien – zeker niet als zijn vrouw Hillary zich in de toekomst nog eens kandidaat wil stellen voor het hoogste ambt.

Boodschappen

Af en toe is president John Duncan onnodig grof in de mond. ”President vermist” is doorspekt met bastaardvloeken. Dat is jammer en voegt niets toe aan het verhaal. Tegelijkertijd zit de thriller vol uitspraken met een boodschap. „Deelname aan onze democratie lijkt bepaald te worden door de instant-bevrediging van Twitter, Snapchat, Facebook en de vierentwintiguurs-nieuwscyclus”, mijmert Duncan over de jachtigheid van nieuws. En over het gebrek aan eenheid in Amerika: „Veel te vaak krijgen degenen die tekeergaan tegen de ‘zij’ de overhand en niet de serieuze pleidooien die ons eraan herinneren wat ‘we’ samen kunnen zijn en doen.” Het lijken onmiskenbare boodschappen van Clinton over de huidige staat van Amerika, waarbij zowel burgers als de overheid op de korrel worden genomen.

Toch is het lastig om de woorden in de mond van de oud-president te leggen. Hij gaf wel de voorzet voor het verhaal, maar James Petterson verzorgde het schrijfwerk. Het blijft dus gissen wat wel en niet van Clinton afkomstig is.

Petterson zette al zijn kwaliteiten in om van het boek een echte thriller te maken. De wisselingen van perspectief maken het verhaal spannend en de personages winnen aan diepgang door de goede uitwerking van hun gedachten en achtergronden. Aan het einde lijkt het boek nog even uit te draaien op een klassieke whodunit met een onverwachte plot.

Klassieke vijanden

Toch blijft er na het lezen wat wringen. Dat aan het einde van het boek opeens de klassieke vrienden en vijanden van Amerika weer opduiken, roept vragen op. Hoe verantwoord is het dat een oud-president in een thriller Rusland als kwade genius beschrijft en Saudi-Arabië en Israël prijst? „Bemoei je niet meer met onze verkiezingen”, zegt Duncan tegen de Russische ambassadeur, terwijl hij in zijn slottoespraak aan het Congres spreekt over „eerlijker verkiezingen.” Het lijken pogingen om een oude rekening te vereffenen – iets waarmee je op het wereldtoneel toch voorzichtig moet zijn.

”President vermist” geeft dan ook veel stof tot nadenken – al zal niemand ooit weten hoe realistisch de inhoud is.

Boekgegevens

”President vermist”, Bill Clinton en James Patterson; uitg. Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 2018; ISBN 978 90 468 2409 2; 480 blz.; € 20,-.