Opsporingsautoriteiten in de staat Pennsylvania onthulden deze week dat meer dan 300 priesters zich de afgelopen zeventig jaar hebben vergrepen aan duizenden minderjarigen. „We zijn ziek van alle misdaden die ongestraft zijn begaan”, schrijft de lekenjury (”grand jury”) in haar onderzoeksrapport.

Priesters verkrachtten kleine jongens en meisjes. Een geestelijke liet jongens een gouden kruisje dragen, zodat collega’s wisten dat ze seksueel te misbruiken waren. Priesters die in de fout waren gegaan, werden door de kerkleiding overgeplaatst – en het misbruik ging door.

Harde lessen

„Crimineel en moreel verwerpelijk”, noemde woordvoerder Greg Burke het Amerikaans schandaal donderdag. De Rooms-Katholieke Kerk moet volgens hem „harde lessen” trekken uit haar verleden. De daders en degenen die het misbruik mogelijk hebben gemaakt, moeten ter verantwoording worden geroepen.

De les die het Vaticaan wil leren, heeft niet alleen betrekking op het schandaal in de Verenigde Staten. De Rooms-Katholieke Kerk heeft wereldwijd te maken met seksueel misbruik door geestelijken, vooral gepleegd in de jaren vijftig tot tachtig van de vorige eeuw. De afgelopen jaren kwamen honderden gevallen van misbruik in onder meer Australië, Chili, Mexico, Nederland, Oostenrijk en Polen aan het licht.

Dat misbruik vaak pas decennia later in de volle omvang naar buiten komt, heeft doorgaans te maken met publiciteit over concrete schandalen. De eerste zaak die in Nederland breed de aandacht trok, was het misbruik door paters in een rooms-katholiek internaat in ’s-Heerenberg in de jaren zestig en zeventig, in 2010. Binnen een paar weken tijd kwamen er bij de kerk honderden meldingen binnen.

Een commissie onder leiding van oud-minister Wim Deetman deed onderzoek naar het seksueel misbruik door Nederlandse rooms-katholieke geestelijken. En hoewel het misbruik in de jaren vijftig tot zeventig niet buitensporig ernstig was in vergelijking met misbruik buiten de kerk –daar kwam het evenveel voor– waren de cijfers schokkend: honderden minderjarigen waren in rooms-katholieke kerken, internaten en weeshuizen misbruikt.

Ook in protestantse kring groeide het besef dat een kerk een veilige plaats voor iedereen moet zijn. Er bestaan inmiddels verschillende meldpunten waar slachtoffers van seksueel misbruik zich kunnen melden.

Daarvoor wordt ook in de Verenigde Staten gepleit. De Amerikaanse bisschoppen schreven donderdag in een verklaring dat het voor slachtoffers gemakkelijker moet worden om misbruik te melden. Ze riepen de paus op verder onderzoek te doen naar de misbruikaffaire in de VS, om het schandaal –zoals in sommige andere landen gebeurt– tot op de bodem uit te zoeken.

Misbruik RKK in veel meer landen

Het kindermisbruik door rooms-katholieke geestelijken in de Verenigde Staten is slechts het topje van de ijsberg. In veel andere landen kwam eveneens misbruik aan het licht.

In Nederland verscheen in december een eindrapport over het misbruik in de kerk. In totaal hadden zich ruim 3700 slachtoffers gemeld. Van alle klachten werden er 1002 geheel of gedeeltelijk gegrond verklaard. Slachtoffers kregen gemiddeld 33.000 euro schadevergoeding.

In Chili dienden in mei alle 34 bisschoppen hun ontslag in vanwege een misbruikschandaal. Ze boden de slachtoffers, hun land en de paus hun excuses aan.

Een onderzoekscommissie maakte vorig jaar bekend dat 7 procent van de rooms-katholieke priesters in Australië zich tussen 1950 en 2010 schuldig heeft gemaakt aan seksueel misbruik van in totaal 4444 kinderen. Woensdag begon een proces tegen de Australische kardinaal Pell.

Zie ook:

Rapport VS opent beerput misbruik RKK, Reformatorisch Dagblad (15-08-2018)