De advocaat-generaal stelt in een woensdag gepubliceerd advies dat het PAS mogelijk in strijd is met de habitat-richtlijn, Europese wetgeving die wilde flora en fauna beschermt. Het PAS, ingevoerd in 2015, moet het bedrijfsleven in de buurt van kwetsbare natuurgebieden zogeheten ontwikkelingsruimte geven. Op voorwaarde dat een investering milieuwinst oplevert –lees: ervoor zorgt dat er minder stikstof in natuurgebieden terecht komt– mag een veehouder bijvoorbeeld een nieuwe stal bouwen, kan een fabriek uitbreiden of wordt eindelijk een lang gewenste weg aangelegd. Kokott plaatst in het advies kanttekeningen bij die systematiek. De kans is groot dat er nu nog meer discussie komt over natuurbeschermingsvergunningen die in het kader van het PAS worden afgeven, denkt Benhadi.

Mag een veehouder nog wel een duurzame stal bouwen die minder stikstof uitstoot dan zijn oude stal?

„Dat is nog onduidelijk en afhankelijk van diverse factoren. Dit punt verdient nog overpeinzing. Wel lezen we in de conclusie van Kokott dat zorgvuldiger gekeken moet worden in die gevallen waar reeds sprake is van een overbelaste situatie.”

Of het hof het advies overneemt, is overigens nog de vraag. Het kan zich soepeler opstellen, maar ook strenger.

De Nederlandse Raad van State had om de visie van de advocaat-generaal gevraagd. Wat gaan we daar nu van merken?

„De Raad van State wacht met lopende beroepszaken waarschijnlijk op het arrest van het hof. Maar nieuwe bezwaarmakers zullen wel naar dit advies verwijzen. Dan moet de Raad van State zich er mogelijk over buigen. Als het om een gevraagde voorlopige voorziening gaat, zou een vergunning geschorst kunnen worden.”

Hoe moet het verder met de PAS?

„Ik heb weinig reden tot optimisme. Er is misschien een ontsnappingsroute via een speciale milieutoets, maar die is erg zwaar en er zitten veel juridische haken en ogen aan. Wij hielden er al rekening mee dat het PAS misschien niet houdbaar zou zijn. Het is zaak alvast na te denken over een opvolger.”