Nabestaanden van treinkapers halen bakzeil
Mariniers die in 1977 betrokken waren bij de bevrijding van gegijzelde treinreizigers in het Drentse De Punt kunnen enigszins opgelucht ademhalen. De rechter heeft woensdag bepaald dat er bij de bevrijdingsactie geen sprake is geweest van het onrechtmatig gebruik van geweld. De nabestaanden van twee omgekomen Molukse treinkapers zijn in het ongelijk gesteld.
Daarmee is een belangrijke stap gezet in een al jaren slepende kwestie. Maar het boek gaat nog niet dicht. Want de partij die door de rechter in het ongelijk is gesteld, gaat in hoger beroep. Jammer, zeggen de mariniers, want de uitspraak laat aan duidelijkheid niets te wensen over.
Duidelijk is de uitspraak zeker. Alle punten die nabestaanden in hun aanklacht tegen de Nederlandse staat hadden geformuleerd, zijn door de rechter afgewezen.
Eigenlijk draaide het in de rechtszaak om twee punten. Volgens advocate Zegveld zou er een geheime geweldsinstructie aan de mariniers zijn gegeven dat alle kapers gedood moesten worden. Daarvan is volgens de rechtbank niets gebleken.
Wanneer zo’n bevel tot executie van de terroristen niet is gegeven, rest de vraag of de mariniers zelf onrechtmatig en excessief geweld hebben gebruikt waardoor onnodig levens verloren zijn gegaan.
Om daarover een oordeel te kunnen vellen, hebben de rechters de gang van zaken getoetst aan Europese regelgeving voor het gebruik van dodelijk overheidsgeweld. Ze zijn tot de conclusie gekomen dat de mariniers, gegeven de omstandigheden, geen verwijten gemaakt kunnen worden.
De mariniers moesten opereren in een uiterst dreigende situatie. Het was bovendien schemerdonker en de beslissingen moesten in een split second genomen worden. Het meewegen van die omstandigheden is geen vrijbrief om ongelimiteerd geweld te gebruiken, zoals advocate Zegveld woensdag zei. Het is echter wel reëel om te zeggen dat er in zo’n situatie beslissingen moeten worden genomen die bij een rustige afweging anders hadden kunnen uitvallen.
Het is altijd leerzaam en nuttig als achteraf een actie wordt geëvalueerd. De nabestaanden zijn het proces echter niet primair begonnen om precies te weten te komen wat er is gebeurd. Zij wilden de staat aansprakelijk stellen voor de dood van hun geliefden. En dat is wrang.
Hoe begrijpelijk de frustratie van Zuid-Molukkers over hun situatie ook was en is, die rechtvaardigt de terroristische actie in De Punt niet. Onschuldige burgers werden drie weken lang vastgehouden; enkele van hen verloren zelfs het leven.
In het proces wekte de advocate de suggestie dat de omgekomen kapers zelf slachtoffers waren. Dat is de feiten op hun kop zetten. Zij hebben zelf het kwaad gesticht en wisten dat hun actie voor hen dodelijk kon aflopen.
