Op de verbrande velden van kibboets Nahal Oz
„Eerst waren het gewoon vliegers”, zegt Dani Rahamim op een verbrand tarweveld van kibboets Nahal Oz. „Er stonden woorden op zoals: Palestina blijft altijd van ons. Maar na een paar dagen begonnen ze met de brandende vliegers.”
Hij stapt rond op de geel-zwarte tarwearen die over de grond verspreid liggen. „Toen we zagen dat de Palestijnen systematisch brandende vliegers de grens over stuurden, hebben we een groep vrijwilligers gevormd om 24 uur per dag de wacht te houden. De brandweer patrouilleert bovendien de hele tijd in de buurt. Hoe primitiever de methode die ze gebruiken, hoe moeilijker het is een oplossing te vinden.”
De 64-jarige Dani Rahamim woont sinds 1975 in Nahal Oz. Zijn ouders waren immigranten uit Irak. Hij werd in de stad Hadera, in het noorden van Israël, geboren en koos onmiddellijk na zijn militaire dienst voor het landleven. Hij is verantwoordelijk voor de irrigatiesystemen van zijn kibboets.
De brandlucht vermengt zich met de geur van verrotting. De vliegers met brandende staarten hebben in deze kibboets 100 hectare tarwevelden verwoest, een vijfde deel van het totale areaal waarop de kibboets dit product verbouwt. Andere gewassen hebben nauwelijks schade opgelopen. Hij schat de schade op 700.000 sjekel, ofwel 170.000 euro.
Over een maand zal de kibboets de zonnebloempitten oogsten. De planten laten hun bladeren al hangen en beginnen te verdorren. Kurkdroog worden ze de komende weken. En dus makkelijk vlam te vatten. „We hopen dat de vliegers ze niet in brand zetten”, zegt hij. „Een dag voor de oogst branden ze het gemakkelijkst.”
Tunnels
De akker zal worden omgeploegd en in februari opnieuw worden gebruikt, mogelijk voor de aardappelteelt. Ongeveer een kilometer verderop staan twee hijskranen. Die zijn bezig met de aanleg van een nieuw obstakel: een ondergrondse muur met sensoren. Dat is om de kibboetsen rond de Gazastrook te beschermen tegen de tunnels die Hamas graaft naar Israël om aanvallen te kunnen uitoefenen. Hamas heeft miljoenen dollars geïnvesteerd in het onderaardse gangenstelsel in de kuststrook met de zwaar verpauperde bevolking.
De tunnels zullen, als het goed is, straks geen gevaar meer opleveren, maar in het verleden was dat wel anders. „Hier werden vijf soldaten gedood door terroristen die opeens uit een tunnel kwamen”, zegt Rahamim. „Onder deze akker liep een tunnel door maar we wisten van niets.”
Nahal Oz is de kibboets die het dichtst bij de grens met Gaza ligt. Behalve voor de tunnels, de vliegers en de ballonnen moeten de boeren op hun hoede zijn voor raketten en mortieren, waar ze al jarenlang last van hebben. „Toch proberen we normaal te leven en gewoon op de velden door te werken”, zegt de door de zon gebruinde kibboetsnik.
Moeilijk was het hier in de laatste oorlog met Hamas in 2014. Hamas schoot raketten en mortieren af. Zeventien gezinnen verlieten de kibboets, na de oorlog kwamen er daarvan acht terug. Sindsdien hebben echter 25 gezinnen zich weer bij de collectieve landbouwnederzetting aangesloten. „Daarom zeg ik: wij wonnen de oorlog.”
Betere tijden
Hoewel er altijd spanningen zijn geweest sinds de oprichting van de kibboets in 1953, herinnert Rahamim zich ook betere tijden. „Toen ik in 1982 trouwde, nodigde ik Palestijnen uit voor mijn trouwerij. Ik had veel vrienden in de Gazastrook. We gingen daar naar het strand, de winkels, de goudmarkt en de restaurants. In Gaza was een grote goudmarkt. Met de eerste intifada (die in december 1987 uitbrak, AM) hield dat op. Toch geloof ik dat de meeste mensen in Gaza een normaal leven willen. Ze zijn gijzelaars van Hamas.”
Rahamim was vroeger lid van een vredesbeweging en bestempelt zich nog altijd als links. De enige oplossing voor de lange termijn is een politieke oplossing, stelt hij. „Israël moet met gematigde moslims tegen de radicale islam strijden. Ze moeten samen een proces beginnen dat zal leiden tot een internationale conferentie, waaraan de Arabische landen meedoen. Egypte, Saudi-Arabië en Jordanië kunnen Hamas dwingen een oplossing te accepteren.”
Vrolijk meisje
Bedrijfsadviseur Noga Gulst, bewoonster van kibboets Mefalsim, heeft een lastige taak: het aantrekken van bedrijven in het gebied. „Maar hoe kun je een bedrijfje starten als je niet weet wanneer de volgende oorlog begint? Vier jaar geleden was dit allemaal militair gebied.”
„Ergens ben je altijd op je qui-vive”, zegt ze over het leven in de kibboets. „We hebben minder dan vijftien seconden om de schuilkamer te bereiken als het alarm klinkt. Maar ik slaap heel diep en ik hoor het alarm niet. Mijn man moet mij wakker maken.”
Als het alarm nu af zou gaan, wat zou ze dan doen? Ze kijkt om zich heen en wijst op een rotsblok van ongeveer 1 meter hoog en 2 meter lang. „Ik zou daar achter gaan liggen”, zegt ze. „De bunker kan ik niet op tijd bereiken.” De opening daarvan is te zien tussen twee lichtgrijze blokken beton, ongeveer 100 meter verderop.
Toen de recente raketbeschietingen begonnen had dat uitwerking op haar kinderen, zegt Gulst. „Mijn dochter was een heel vrolijk meisje, maar opeens durfde ze niet meer buiten. Wij moesten altijd met haar mee. Zelfs naar haar vriendin in het huis naast ons. Als ze verder moest dan honderd meter moesten we de auto nemen.”
Psycholoog
De laatste tijd is de hulpverlening rond incidenten sterk verbeterd, aldus Gulst. „Tegenwoordig zijn we niet minder getraumatiseerd en niet minder bang, maar we hebben wel betere methodes gevonden om ermee om te gaan. Een psycholoog helpt degenen die hulp nodig hebben. Ze leren zich te uiten, zonder bang te zijn voor wat anderen ervan vinden.
Mijn dochter was bang dat ze een paniekaanval zou krijgen bij haar vrienden op school”, vertelt ze. „Ze was bang dat ze haar zo zouden zien. Maar nu accepteren we dit. We praten er openlijk over. We accepteren dat we getraumatiseerd zijn. Mijn zoon verwerkt spanningen door een fantasiestuk te schrijven. Hij wordt af en toe schreeuwend en doodsbang wakker. Maar mijn kinderen weigeren hulp van een psycholoog.”
Enger nog dan de raketten vindt ze wat er tegenwoordig uit de lucht komt vallen. „We weten niet waneer de ballonnen en vliegers neerkomen. Daar is geen alarm voor. Je kunt niets anders doen dan de brandweer bellen of de veiligheidsmensen in je kibboets. Maar zelf kun je niets doen.”
Toch heeft ze goede hoop dat er een oplossing gevonden wordt. „Driehonderd mensen verzamelden zich recent in onze school voor een collectieve brainstorm. Eén groep probeerde methodes te ontwikkelen om de vliegers snel mogelijk te ontdekken, de tweede om ze onschadelijk te maken en de derde om de schade te beperken. Honderd mensen werken de ideeën nu verder uit. Als ze een oplossing hebben gevonden, zullen ze die ook aan de autoriteiten kenbaar maken.”
Vliegers en ballonnen als wapens
In april kondigden leden van de zogeheten Eenheid van de Zonen van Zouari aan dat ze vanuit de Gazastrook vliegers zouden gaan gebruiken die brand veroorzaken in de kibboetsen over de grens. Volgens de activisten behoren deze landerijen de Palestijnen toe, hoewel ze binnen de grens liggen van het Israël van voor 1967.
De vliegers hadden effect: ze richtten zware schade aan in de natuurgebieden rond de Gazastrook en de akkers bij de kibboetsen. Ze bedreigden ook wilde dieren.
Het Israëlische leger zegt de brandende vliegers te beschouwen als een „bewuste terreurdaad waarvoor Hamas verantwoordelijk is, zoals Hamas verantwoordelijk is voor alles wat er gebeurt in de Gazastrook.”
De militanten zetten ook ballonnen met helium in die branden veroorzaken. Verder gaf Hamas toestemming voor de bevestiging van explosieven aan de vliegende voorwerpen.
Pogingen om de vliegers en ballonnen al in de lucht onschadelijk te maken door drones bleken slechts gedeeltelijk succesvol. De nieuwe wapens veroorzaken dagelijks nog altijd zo’n tien tot twintig branden.
Defensieminister Avigdor Liberman zei maandag dat er al 2800 hectare door brand is verwoest. Dat is gelijk aan een middelgrote stad in Israël, zoals Netanya of Rehovot. De financiële schade is niet precies bekend, maar deze loopt in de miljoenen euro’s. De boeren kunnen schadeclaims indienen bij de Israëlische regering.
Premier Benjamin Netanyahu zei vorige week dat Israël „met harde hand zal optreden tegen het Hamasregime in de Gazastrook”. De regering besloot de belangrijkste grensovergang voor goederen naar de Gazastrook, Kerem Shalom, af te sluiten. Alleen voedsel en medicijnen mogen de enclave aan de Middellandse Zee nog binnen. Palestijnen kunnen hun producten niet meer exporteren. Verder waarschuwt de regering nog voor niet nader omschreven andere maatregelen.
De woordvoerder van Hamas, Fawzi Barhoum, sprak daarop van „een nieuwe misdaad tegen de menselijkheid.” Critici spreken van een wanhoopsdaad van de Israëlische regering, mede omdat die uitgaat van de veronderstelling dat zakenlieden in de Gazastrook druk kunnen uitoefenen op Hamas om de vliegende brandbommen tegen te houden. In het slechtste geval kunnen de spanningen tussen Israël en Hamas tot een nieuwe oorlog leiden.
