kan dat begrijpen, maar pleit voor meer aandacht voor de specifieke afwijkingen bij gehandicapten in de opleiding van artsen. Dat voorkomt weigeringen. In deze krant stond op 24 juni een verhaal over huisartsenzorg voor de verstandelijk gehandicapte. Dat artikel vraagt om een reactie. Als psychiater werk ik vrijwel uitsluitend met verstandelijk gehandicapten met psychiatrische en gedragsstoornissen en heb zodoende ook veel contact met huisartsen en Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten (AVG). Gelukkig krijgt een weinig voor zichzelf opkomende doelgroep nu toch aandacht in het jaarrapport 2003 van de Inspectie voor de Gezondheidszorg.

De Federatie van Ouderverenigingen (FVO) stelt dat tijdgebrek en weinig klinische ervaring met epilepsie en specifieke syndromen geen argument mogen zijn voor het niet verlenen van huisartsenzorg aan verstandelijk gehandicapten. Een kanttekening hierbij. Het is een goede gewoonte onder dokters dat men geen behandelingen biedt waarvoor men de deskundigheid ontbeert. Dat een huisarts geen zorg onder de maat wil bieden, zegt ook iets over zijn/haar hoge standaarden en beroepseer.

Gelukkig hebben we in Nederland inmiddels de specialist, Arts voor Verstandelijk Gehandicapten (AVG). De Nederlandse vereniging voor AVG’ers reageerde bij monde van Frans Scholte, AVG. Ook hij benadrukt dat huisartsen zich niet mogen verschuilen achter onkunde en onervarenheid. Het klopt dat we de medische zorg voor deze doelgroep niet bijzonderder moeten maken dan nodig is. Recent was een van onze mensen ernstig ziek, en dat betekende net als altijd een spoedoperatie en chirurgisch ingrijpen als bij iedere andere patiënt.

Scholing

En toch wil ik daar een kanttekening bij maken. In het februarinummer van het Journal of Intellectual Disability Research (JIDR) staat een belangrijk artikel. De auteurs, Philips en anderen, geven daarin -onder de titel ”General Practitioners’ educational needs in intellectual disability” (”De behoefte aan nascholing bij huisartsen wat betreft de medische zorg aan verstandelijk gehandicapten”)- aan dat in hun land (Australië) huisartsen zeggen dat een relatief kleine groep geïnteresseerd is in de zorg voor deze mensen. Dat geven de inspectie, de FVO en de vereniging van AVG’s ook aan.

Huisartsen uit het Australische onderzoek die wel geïnteresseerd zijn, geven aan behoefte te hebben aan scholing waar het gaat om gedragsstoornissen en psychiatrische stoornis, specifieke syndromen, complexe medische problemen en het onderkennen van lichamelijke problemen bij mensen die niet goed kunnen aangeven wat hun klachten zijn, soms zelfs niet kunnen praten omdat ze vrezen fouten te maken. Uit contact met een Australische onderzoekster blijkt dat in Australië de psychiatrische zorg voor verstandelijk gehandicapten vaak door huisartsen gegeven wordt. Psychiaters zijn daartoe niet bereid. Ook in Nederland is dit fenomeen niet zeldzaam.

Het gebrek aan verwijsmogelijkheden is een ander punt van zorg voor de huisartsen. En dat lijkt mij reëel. Iedere AVG weet dat er nogal eens weerstand in ziekenhuizen bestaat tegen het opnemen van verstandelijk gehandicapten. Vaak is men al blij als er één afdeling is die niet moeilijk doet. Als ik een foto moet laten maken van hersenen is het nogal eens de vraag of dat maar niet onder narcose moet gebeuren.

Een paar voorbeelden uit mijn eigen klinische praktijk. Bij een aantal van mijn cliënten hebben we de afgelopen maanden een specifiek syndroom gevonden. In alle gevallen was er sprake van gedragsproblemen en was er de noodzaak van een consult bij mij als psychiater. De ouders hadden schuldgevoel over hun vermeende pedagogische onvermogen, terwijl er genetisch bepaalde afwijkingen waren, die echter pas rond het veertigste levensjaar gediagnosticeerd werden. Een eerdere constatering kunnen we van een huisarts niet verwachten.

Zeker niet waar in de opleiding (vrijwel) geen aandacht wordt besteed aan verstandelijk gehandicapten. Er is in Nederland maar één relatief klein wetenschappelijk instituut dat zich uitsluitend richt op de medische zorg aan deze doelgroep. In de opleiding tot psychiater is er geen enkele erkende opleidingsplek voor psychiaters die zich in deze doelgroep willen verdiepen.

Aanbod

Tot slot. Het RD van zaterdag 3 juli geeft aan dat minister Donner heeft gezegd dat licht verstandelijk gehandicapten met gedragsproblemen niet langer in gevangeniscellen zullen verblijven, maar op gesloten psychiatrische inrichtingen. Dan is de bureaucraat tevreden omdat hij een probleem verschoven heeft. Maar voor een echte behandeling is toch echt een dokter nodig. Dan moet die wel eerst opgeleid worden en willen worden en zal er onderzoek nodig zijn om de zorg op niveau te brengen en een wetenschappelijk kader te creëren dat die opleiding gaat verzorgen.

De minister mag contact met mij opnemen om dat samen vorm te gaan geven. Als hij daarvoor dan vast in zijn begroting (en die van de minister van Onderwijs en Wetenschappen en die van Gezondheidszorg) ruimte maakt. Want voor niets gaat alleen de zon op.

De auteur is psychiater.