De besluiten van de regeringsleiders zijn misschien niet bijzonder revolutionair. De voornemens om opvangcentra in Zuid-Europa en –op lange termijn– in Noord-Afrika te openen, lagen allemaal allang op tafel. Bovendien is de vrijwilligheid van lidstaten voorwaarde voor het openen van de centra. Wie niet mee wil werken, wordt dus tot niets verplicht.

Maar wie zo naar de EU-top kijkt, ziet één ding over het hoofd. De regeringsleiders hebben de Duitse regering gered, en dat is wel een nachtje doorhalen waard.

Duitsland is het grootste land binnen de EU. Samen met Frankrijk vormt het een belangrijke pijler onder de Unie. Omdat de EU de afgelopen jaren in zwaar weer is geraakt –zowel door de eurocrisis als door de opkomst van populistische partijen– is het belangrijk dat er stabiele factoren blijven. Een van die eilanden van stabiliteit was tot nu toe de regering van kanselier Merkel. Het ligt voor de hand dat diverse EU-leiders dit in hun achterhoofd hebben gehad toen ze donderdagnacht in Brussel met elkaar spraken. Landen als Nederland, België en Frankrijk zullen er ongetwijfeld veel voor overhebben om Merkel aan de macht te houden.

De afgelopen weken dreigde er in Berlijn een crisis te ontstaan. De zusterpartij van Merkels CDU, de Beierse CSU, stelde aanvullende eisen rond het toelatingsbeleid. Officieel zal de CSU nog vergaderen over de besluiten van de EU-top –in het rooms-katholieke Beieren doet de CSU dat op zondag– maar grote problemen zijn daar niet te verwachten. Diverse CSU-vertegenwoordigers hebben al gezegd dat ze de berichten uit Brussel „bemoedigend” vinden.

Iedereen die thuis is in de Europese politiek, weet wat er kan gebeuren als Merkel IV zou zijn gevallen. De populisten van de AfD (Alternative für Deutschland) kregen in september 2017 ruim 12 procent van de stemmen. In de peilingen staat de partij op winst, terwijl de regeringspartijen CDU/CSU en SPD op verlies staan. Bij een kabinetscrisis in Berlijn staat de regeerbaarheid van Duitsland op het spel.

Intussen blijft de regering van Merkel ook na deze EU-top onstabiel. CSU-kopstuk Seehofer is minister van Binnenlandse Zaken én Heimat (vaderland). Op dit moment zien veel Duitsers immigranten als een bedreiging van die Heimat. In oktober zijn er in Beieren deelstaatverkiezingen. De CSU zal de komende maanden dus continu moeten laten zien dat de Heimat bij haar in goede handen is.

Dit kabinet van Merkel is van het begin af aan kwetsbaar geweest, na een extreem lange formatie. En gezien de onderwerpen die de regering op haar bordje krijgt, is het dus beslist niet uitgesloten dat Merkel IV snel weer in zwaar weer terechtkomt. Of de EU-collega’s Merkel dan opnieuw kunnen redden, is de vraag.