Het hoort er zondag allemaal bij als de First Baptist Church in Dallas een themadienst heeft waarin de grootheid van Amerika centraal staat.

Dr. Robert Jeffress gelooft het van harte: Amerika is Gods own country – de staat waarmee God een bijzondere bemoeienis heeft. En president Trump is voor hem als Kores die een einde maakte aan de ballingschap van de Joden zodat ze konden terugkeren naar hun oude vaderland. „Liever zou ik Trump vergelijken met koning David, die de vriend was van God. Ik ken de president persoonlijk heel goed. Trump is een oprecht christen die door God is geroepen grote daden te doen”, aldus Jeffress, die deel uitmaakt van de raad van evangelicals, die regelmatig door Trump wordt uitgenodigd voor gebed en advies.

Om de liefde voor het vaderland en de sympathie voor Trump te stimuleren houdt de predikant van de grootste kerk in Dallas komende zondag een preek over het thema ”America is a christian nation”. In een toelichting zegt hij: „We zullen God danken voor de bijzondere zegen die Hij ons land in deze tijd geeft.”

Vlag

De verbinding tussen geloof en politiek is in Amerika niet uniek. In veel kerkgebouwen staat de Amerikaanse vlag in of bij het liturgisch centrum. Geregeld wordt er in gebeden en preken met superlatieven gesproken over de grootheid en prestaties van het eigen land. En natuurlijk heeft de voorbede voor de overheid een plaats in het openbare gebed.

Tegelijk wachten de meeste kerken en voorgangers zich ervoor partij te kiezen voor politieke leiders. „Enige afstand is nodig en verstandig”, zegt Cal Jillson, hoogleraar politicologie aan de Methodist University in Dallas en voorganger in de plaatselijke methodistengemeente. „Als een predikant zich te veel vereenzelvigt met een bepaald politiek beleid, vervreemdt hij altijd een deel van de gemeente van zich. Zo bevorder je tweedracht, en verdeeldheid is een groot kwaad.”

Maar belangrijker nog vindt Jillson dat de kerk dan heel snel haar profetische taak verwaarloost. „De kerk moet geen politieke uitspraken doen. Haar taak is de politiek te spiegelen aan Gods Woord. Ze moet afwijkingen in de politiek of in het landsbestuur van de Bijbel aan de kaak stellen. Dat hebben de profeten van het Oude Testament ook gedaan.”

Polarisatie

Barry Hankins, hoogleraar aan Baylor University in de Texaanse stad Waco, deelt die opvatting. „Je ziet dat nu ook gebeuren, zeker bij Jeffress en zijn vrienden. Die praten werkelijk alles goed wat de huidige president doet. Hoe dat komt? Ze laten zich meeslepen in de polarisatie die er in onze samenleving is. Ik begrijp goed dat mensen grote bezwaren hadden tegen de politiek die Hillary Clinton voorstaat. Dat ze daarom Trump hebben gekozen, begrijp ik. Maar dat ze vervolgens alles wat hij doet verdedigen –denk aan zijn machtsspelletjes, zijn uitspattingen en zijn leugens– kan ik absoluut niet begrijpen. Dan zie je dat de noodzakelijke distantie weg is. Er zijn nogal wat Amerikaanse evangelicals die hem als een bijzondere godsgezant zien. Dat gaat me echt veel te ver. Dat beschouw ik als de zondeval van het Amerikaanse christendom.”

Dezelfde geluiden vertolkte ook een minderheid op de Conventie van Zuidelijk Baptisten die vorige week in Dallas werd gehouden. Zij was het oneens met het voorstel om vicepresident Mike Pence de slottoespraak te laten houden. „Liever een preek dan een politieke peptalk”, zo stelden deze bezwaarden onder meer in berichten op sociale media.

„Het gaat mij niet om de persoon van Pence. Dat is een oprecht christen. Was hij maar president, dan zou Amerika er beter aan toe zijn”, zegt Evan Musgraves, predikant van een gemeente in Birmingham (Alabama). „Probleem is dat Pence ”his master’s voice” is. Zijn rol is de daden van Trump te bejubelen. Maar daar mag op kerkelijke vergaderingen geen plaats voor zijn. De kerk moet politici juist kritisch volgen. Daar moeten de politici zelfs om vragen. In Psalm 2 staat: „Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen gij rechters der aarde!” Dát is de taak van de kerk: tuchtigen, opvoeden, corrigeren.”

Geen knieval

Richard Land, voormalige voorzitter van de gezaghebbende ethische commissie van de Zuidelijke Baptisten, wijst deze kritiek van de hand. „Pence is een oprecht christen, zeg maar een ”24 karaats gouden gelovige”. We moeten heel dankbaar zijn dat hij zo dicht bij de president staat en dat juist hij de conventie wilde toespreken. Dat is geen knieval van de kerk voor seculiere politiek. Dit illustreert juist dat er een goede, gezonde relatie bestaat. We hebben jaren gebeden of de Bijbel belangrijker zou worden in de politiek. Dat gebeurt nu. En dan gaan we mopperen.”

In zijn toespraak voor de 10.000 afgevaardigden bedankte Pence de Zuidelijke Baptisten voor hun steun aan de president. Daarna somde hij de prestaties van zijn regering op. „Trump zit nu 500 dagen in het Witte Huis. Dat zijn 500 dagen van actie; 500 dagen van prestaties; 500 dagen van beloften en 500 dagen van gehouden beloften.” Op diverse momenten kreeg Pence een staande ovatie; de langste toen hij stelde dat Trump het meest prolife was van alle Amerikaanse presidenten.

Politiek verhaal

„Deze toespraak is het bewijs dat politici niet op de kansel moeten staan”, zegt Nate Akin, leider van het netwerk Baptist21. „Ik heb zeker waardering voor Pence. Maar hij bracht hier geen geestelijke boodschap. Hij hield een politiek verhaal dat niet zou misstaan op een verkiezingsbijeenkomst van de Republikeinse Partij. Hier wordt de preekstoel gebruikt als politiek podium en dat kan niet; dat mag niet.”

Afgevaardigde Jonathan Leeman, medewerker van het digitaal platform The Gospel Coalition, is gematigder. Hij is niet per se tegen een rol voor politici tijdens kerkelijke bijeenkomsten. „Er kunnen goede redenen zijn om een politicus op een kerkelijke bijeenkomst te laten komen. Neem een vergadering waarin kerkelijke leiders spreken over het onderwijs. Daar kan de aanwezigheid van de minister van Onderwijs heel functioneel zijn. Belangrijk is tijd en wijze te weten. Voorkomen moet worden dat de kerk verweten wordt zich te verzwageren met de politiek. Dat is schadelijk.”

Leeman heeft er moeite mee dat veel mensen met wie hij zich verwant voelt nogal euforisch doen over Trump. „Ik verdedig Obama niet en zeker ook Hillary Clinton niet. Laat dat helder zijn. Maar Trump is ook geen messias die alles goed doet. Soms lijkt het erop dat evangelicals alleen maar de goede dingen zien. Het bespreken van zijn fouten of misdragingen, legt men dan onmiddellijk uit als vijandschap. Maar dat is onterecht en on-Bijbels. Hij heeft positieve dingen gedaan; maar hij doet ook veel kwaad. Dat moet benoemd worden, concreet. Dat mag je niet wegwuiven als onbelangrijk.”

Heil en verlossing

Voor Leeman is één ding richtinggevend als het gaat om de verhouding kerk en politiek: „Christus zegt dat Zijn Rijk niet van deze wereld is. Dat heeft consequenties voor de houding van gelovigen tegenover de politiek. Onze opdracht is niet de missie van de Republikeinse Partij te steunen, ook niet die van de Democraten. Onze opdracht is het bevel van Christus uit te voeren om in deze wereld de boodschap van heil en verlossing te verkondigen. Dát alleen.”