Het lijkt al eeuwen geleden, de lange handdruk over de demarcatielijn die Noord- en Zuid-Korea van elkaar scheidt. Sindsdien is veel gebeurd, tot en met het ondenkbare van de top tussen de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un en de Amerikaanse president Donald Trump. Bij al het uitbundig gebrachte nieuws over die top wordt gemakkelijk vergeten dat het vredesproces tussen de Korea’s al een tijdje aan de gang was.

Enkele beloftes werden al in april 2018 gedaan, tijdens de Inter-Koreaanse top tussen Moon Jae-in, president van Zuid-Korea, en Kim Jong-un. Ze beloofden er samen te werken aan de denuclearisering van het Koreaanse schiereiland en de wapenstilstand om te vormen tot een echt vredesverdrag. Daarmee zou er na 65 jaar formeel een einde komen aan de Koreaanse Oorlog.

Een Koreaans vredesverdrag zou naar alle waarschijnlijkheid drie elementen bevatten: een formele erkenning van de grenzen van beide Korea’s (waarschijnlijk zoals die grenzen nu zijn), het vaststellen van een formele procedure om toekomstige meningsverschillen op te lossen en mogelijk ook de ontsluiting van het noorden voor economische investeringen en het wegnemen van de huidige sancties.

Maar wat te denken van hereniging? De cruciale vraag daarbij is wat Kim echt wil. Als hij tevreden zou zijn met een louter ceremoniële rol, zonder macht maar met al het uiterlijke vertoon dat bij een ”opperste leider” hoort, dan zou een verenigd Korea kunnen lijken op een constitutionele monarchie. Kim zou dan een rol kunnen krijgen zoals koning Mohammed VI van Marokko die heeft, of helemaal geen macht meer hebben, zoals de Japanse keizer Akihito. Net zoals dat in het Verenigd Koninkrijk gebruikelijk is, zou Kim een ”soeverein die niet heerst” kunnen worden. Om verschillende redenen is zo’n scenario erg onwaarschijnlijk.

Evenwicht vinden

Kim heeft nog geen enkele indicatie gegeven dat hij bereid is de macht over zijn deel van het schiereiland af te staan. Moon overigens ook niet. Het gevolg is dus waarschijnlijk een schiereiland met twee Korea’s, hoe goed de verstandhouding tussen de landen ook mag zijn.

Tenslotte is het al 65 jaar gelden dat Korea nog één land was. En zelfs toen was die eenheid nooit echt geformaliseerd, na de Japanse overgave aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Jongere Koreanen hebben geen enkele herinnering aan die ene staat. Steeds meer jonge mensen in Zuid-Korea lijken tevreden met het bestaan van twee Korea’s.

Het past ook in de mondiale trend dat er steeds meer kleinere landen zijn, in plaats van nieuwe grote landen. De enige landen die qua oppervlakte groeien, doen dat door geweld of onderwerping, zoals Rusland deed door de annexatie van de Krim.

Als er één stabiele staat Korea zou moeten komen, dan zouden enkele ongemakkelijke waarheden geaccepteerd moeten worden. Om te beginnen is Noord-Korea een kernmacht. Het zal dat in zekere zin altijd blijven, omdat het de kennis bezit om een nucleair wapen te maken. De Verenigde Staten zullen het Koreaanse schiereiland nooit helemaal verlaten, omdat ze nog een ander belangrijk motief hebben: een strategische voet aan de grond om de invloed van China te temperen.

Macht

Wat wil Kim op korte termijn en wat heeft hij nodig? In het kort: een weg vooruit voor Noord-Korea zonder dat zijn macht in gevaar komt. Een conventionele wijsheid leert dat, als een land zijn economie moderniseert, democratie automatisch volgt, zoals in Zuid-Korea en Taiwan in de jaren 80 van de vorige eeuw.

Maar ondanks voorspellingen in die richting is dat effect in China nog niet zichtbaar. In plaats daarvan verstevigt de Chinese Communistische Partij onder de huidige president Xi Jinping haar macht: dit jaar nog werd aangekondigd dat de limiet voor het aantal ambtstermijnen van de president geschrapt wordt, waardoor Xi voor het leven kan regeren. Dat nieuws zal Kim ongetwijfeld de hoop gegeven hebben dat hij de noodlijdende Noord-Koreaanse economie kan moderniseren zonder zijn greep op de macht te laten verslappen.

Naarmate de wereldorde meer en meer gedomineerd wordt door twee supermachten, kan Noord-Korea opnieuw proberen China uit te spelen tegen zijn belangrijkste evenknie, zoals het dat ook deed in de jaren zestig tijdens de verdeeldheid tussen China en de Sovjet-Unie.

Zo kan Kim maximaal voordeel halen op het vlak van economische, politieke en mogelijk ook militaire hulp. Dit zijn allemaal elementen die hem aan de macht kunnen houden, terwijl de levensomstandigheden in zijn land verbeteren.

Zich aan de zijde van de VS scharen, zou een gewaagde zet zijn. Maar Trumps trots op zijn ”deal making”, hoe dun die deal ook is, speelt Kim in de kaart. Het geeft hem de manoeuvreerruimte die hij nodig heeft om vooruit te kunnen zonder zijn regime in gevaar te brengen.

De auteur is directeur van het International Institute of Korean Studies aan de University of Central Lancashire. Bron: IPS/The Conversation.