Het was eindelijk groen in de Donbass, de Oost-Oekraïense provincie waar al vier jaar een oorlog woedt tussen het leger en de door Rusland gesteunde milities. Dat was een wereld van verschil met mijn laatste grauwe, koude reis van afgelopen winter. De wegen waren net zo gevaarlijk, maar door de halfopen portierramen waaide een zwoele meidoorngeur naar binnen.

Voor ons Nederlanders begon de oorlog op 17 juli 2014, toen de MH-17 werd neergeschoten. Behalve voor de betreffende nabestaanden is dit conflict van onze radar verdwenen. Toch vallen er wekelijks doden. Meer dan een half miljoen mensen wonen bij het front, een 400 kilometer lange loopgraaf dwars door bewoond gebied. Onder de omwonenden zijn 100.000 kinderen.

Mijn verslagen worden telkens verdrietiger. Ze gaan over wonden en trauma’s, over werkloze mijnwerkers en een kapotte economie. Het eind is niet in zicht. Toen ik er was, rapporteerden de waarnemers van de OVSE het grootste aantal beschietingen over en weer sinds begin dit jaar.

Toch bleef het tijdens onze reis goeddeels rustig. Af en toe hoorden we een explosie, ’s nachts zagen we lichtflitsen in de verte. We ontmoetten kinderen met wie onze reisgenoten –lokale hulpverleners– activiteiten deden. Deze jongens en meisjes kennen het geluid van ontploffingen, maar verder spelen en leren ze zoals alle kinderen doen. Ook al zijn scholen half verwoest, ze worden druk bezocht.

Toen we twee dagen later terugreisden naar het achterland, hoorden we dat een 13-jarige jongen in een van ‘onze’ dorpen omgekomen was. De pro-Russische milities hadden een mortier op zijn huis afgevuurd. Vader was ook dood, moeder zwaargewond. Alleen de oudste broer bleef ongedeerd. Onze reisgezellin kende de familie. Het was een warm gezin, vertelde ze.

Een paar dagen later, toen ik het land al uit was, schreef een bevriende onderwijzer uit het frontgebied me. De leraar, Leonid, had ons in januari uitgenodigd op zijn school in het stadje Toretsk. We hadden hem geïnterviewd in een zaal vol vrolijke kinderen.

Huilend schreef hij me over een van zijn leerlingen, Daria. Die ochtend was ze vanuit huis de stille en zonnige achtertuin in gewandeld, toen er 3 meter verderop plotseling een granaat neerkwam en ontplofte. Haar lichaam was doorboord met scherven.

„Ze was zo aardig, echt”, schreef Leonid. „Een goede leerling.” Haar leven was niet gemakkelijk, voegde hij eraan toe, want ze had geen vader en er waren problemen thuis.

De vertegenwoordiger van de OVSE, Alexander Hug, karakteriseerde de situatie in Oost-Oekraïne vorige week zo: „Dit conflict gaat niet tussen mensen of volken. Het is een politiek gedreven oorlog.”

Er wordt gesproken over de aansprakelijkheid van de aanslag op de MH-17. Wie is aansprakelijk voor de dood van Daria, deze maand?

Ik wens dat we de oorlog in Oekraïne weer op ons netvlies krijgen, zowel de politieke achtergronden als de ontwrichte toestand ter plekke. Want ook Daria verdient rechtvaardigheid.