Wat houdt dat programma ook alweer in?

Genoemde instelling koopt sinds maart 2015 voor gigantische bedragen aan voornamelijk staatsobligaties op. Zij brengt daardoor een overvloed aan liquiditeiten in circulatie. De verkopers van die waardepapieren (banken en andere beleggers) krijgen door die transacties immers meer euro’s in kas. De geldkraan staat op die manier wagenwijd open. Dat moet bijdragen tot het versnellen van de economische groei. Die kwam na de financiële crisis en het drama rond Griekenland maar heel moeizaam op gang en had een steuntje in de rug nodig.

De ECB hanteert officieel als maatstaf voor zijn doen en laten de inflatie. Die behoort onder, maar dicht bij de 2 procent liggen, luidt de opdracht. Ze is lange tijd ver beneden dat peil gebleven, wat werd uitgelegd als een illustratie van de zwakke conjunctuur.

Waar staan we op dit moment met het opkoopbeleid?

De centrale bank haalt nu nog elke maand voor 30 miljard euro aan obligaties uit de markt. Eerder ging het maandelijks om bedragen van 60 en, ook een poosje, zelfs 80 miljard euro. Het is een uitzonderlijk project, in normale omstandigheden wordt in de sfeer van de geldpolitiek alleen het rentewapen ingezet om bij te sturen. Het programma loopt in ieder geval door tot eind september, zo is afgesproken. Over de gang van zaken daarna valt naar verwachting komende donderdag een beslissing. De ECB vergadert dan in Riga, de hoofdstad van Letland. Twee keer per jaar vindt het zeswekelijkse beraad van de monetaire bestuurders niet plaats op de thuisbasis in Frankfurt, maar elders in het eurogebied.

Waarom ligt het voor de hand om de stimuleringsaanpak stop te zetten?

Het zal voor iedereen duidelijk zijn: de economie floreert en heeft geen extra impulsen meer nodig. Als je in deze fase nog volop stimuleert –wat trouwens óók gebeurt doordat de rente die banken moeten betalen voor kredieten van de ECB, naar nul is teruggeschroefd– wat moet je dan doen als weer mindere tijden aanbreken? Als je nu geen stappen zet richting een meer normaal beleid, heb je geen mogelijkheden om straks de bedrijvigheid aan te jagen. Iemand als president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) hamert daarom al langer op de noodzaak van het snel beëindigen van het opkoopprogramma. Deze week deed hij dat in de Tweede Kamer opnieuw. Bovendien dreigen door de enorme stroom aan geld vanuit Frankfurt, dat ergens een aanwending moet krijgen, zeepbellen te ontstaan op markten.

President Draghi van de ECB heeft steeds gewezen op de aanhoudend lage inflatie als argument om het rustig aan te doen met het verleggen van de koers, maar in mei is het tempo van de geldontwaarding opeens omhoog geschoten, naar 1,9 procent. Precies het niveau dat de centrale bank nastreeft, zij het dat mogelijk tijdelijke factoren bij de prijsstijgingen een rol spelen.

Welk besluit mogen we volgende week verwachten?

Een abrupt einde aan de schuldaankopen lijkt er niet in te zitten. De meeste analisten rekenen op een verdere, geleidelijke afbouw vanaf oktober. Hoofdeconoom van de ECB Peter Praet suggereerde afgelopen donderdag echter dat het wel sneller kan gaan dan eerder werd aangenomen. Topman Jens Weidmann van de Duitse Bundesbank voegde daar vervolgens aan toe dat helemaal stoppen vóór het einde van 2018 plausibel is.

Wat zijn de risico’s rond het beëindigen van het programma?

Staakt de ECB zijn opkopen, dan betekent dat minder vraag naar obligaties. Daardoor zakt de koers van die stukken en dat leidt tot verliezen voor beleggers. Tevens stijgt de rente en dus zijn overheden en bedrijven duurder uit als zij lenen. Dat doet allemaal au. De financiële wereld is de laatste jaren verslaafd geraakt aan de ongekend ruime monetaire politiek: geld was spotgoedkoop te verwerven en in omvangrijke mate beschikbaar. Het wordt dus afkicken en daarbij zullen ontwenningsverschijnselen optreden. Grote kans dat de omslag zorgt voor onrust op de markten.