Christelijke sympathisanten van Forum voor Democratie, de partij van Thierry Baudet, moeten volgens Schippers bedenken: wanneer een scheut conservatisme wordt toegevoegd aan belijdend christendom, dan kan met recht gesproken worden van een homeopathische verdunning. De directeur van de Guido de Brès-Stichting –het Wetenschappelijk Instituut van de SGP– zei dat tijdens een discussie over het thema ”Is het conservatisme onze bondgenoot?”.

Het conservatisme heeft geen vast moreel ankerpunt, aldus Schippers. „Er wordt wel gezocht naar vastheid in de traditie, maar daarvanuit zijn geen goede afwegingscriteria beschikbaar om te bepalen wat goed of kwaad is.”

Diepgang

De mensvisie van het conservatisme heeft wat Schippers betreft te weinig diepgang. „Conservatieven stellen dat in de mens een wortel van het kwaad is, waardoor hij gemakkelijker voor verkeerde wegen kiest dan dat hij de goede weg bewandelt. Volgens conservatieven komt dit door zijn geringe kenvermogen en gebrek aan zelfdiscipline. Opvoeding is noodzakelijk, maar geen voorwaarde om een rechtschapen mens te worden.” Daarentegen vindt Schippers dat er een radicale verandering nodig is. „Een vernieuwing van het gemoed, een geestelijke ommekeer.”

Conservatieven hebben volgens Schippers eenzijdige focus op de jaren zestig van de twintigste eeuw. „Tegenwoordig presenteert het conservatisme zich als de aartsvijand van het linkse, progressieve denken. In de jaren zestig van de vorige eeuw is het volgens conservatieven allemaal fout gegaan. Mijn bezwaar tegen die visie is dat we ons niet moeten blindstaren op die periode, met zijn seksuele en culturele revolutie. Inderdaad was er toen sprake van een wending. Maar we moeten ons realiseren dat aan de ontwikkelingen in de jaren zestig en zeventig een langdurig proces vooraf ging dat zo’n acht eeuwen omvat. Daarin werd het vaarwel zeggen van gezag, hiërarchie, traditie en geloof voorbereid.”

Muisgrijze stroom

Een conservatief in de politiek is een SGP’er of CDA’er zonder Bijbel en zonder geloof, aldus Schippers. „Wanneer christenen hun Bijbelse uitgangspunten prijsgeven, dan raken ze los van hun wortels en worden zij meegevoerd in een muisgrijze conservatieve stroom. Dan hoor je misschien nog wat christelijke woorden, maar de erbij behorende daden blijven achterwege.”

Christenen moeten volgens Schippers waken voor de valkuil van weemoed, voor het verlangen naar de tijd waarin het christendom een stevig stempel zette op de samenleving. Ze moeten ook niet in de valkuil van de hoogmoed trappen, menen de waarheid in pacht te hebben of pretenderen in moreel opzicht superieur te zijn aan anderen.”

Teloorgang

Dr. Bart Jan Spruyt, docent aan Driestar educatief, aan het Wartburg College in Rotterdam en aan het Hersteld Hervormd Seminarie, was de tweede spreker.

Spruyt stelde dat het conservatisme als beweging niet meer bestaat. Ooit zweefde hem het ideaal voor ogen van een brede conservatieve partij, Dat was rond de tijd van de discussie over de euthanasiewet aan het begin van de eenentwintigste eeuw. Hij hoopte op een politieke herverkaveling, op een brede, christelijk-conservatieve partij, om daarmee op te komen voor de rechten en vrijheden van christenen die bedreigd werden door de liberale, progressieve elite. „Dat is een illusie gebleken”, zo zei hij. „Een conservatieve beweging is in Nederland niet levensvatbaar. Des te pijnlijker is het als je nu soms hoort: Bart Jan, je had toch gelijk.”

Conservatisme bestaat wel als gedachtegoed, zo stelde Spruyt. In die zin dat mensen zich de wijsheid van het voorgeslacht eigenmaken en dat doorgeven aan een volgende generatie. Een belangrijk conservatief element is het koesteren van de traditie, met name het hooghouden van de trits God, ouders en de wet.

Normloos en kwetsbaar

Conservatisme oefent vaak ook kritiek uit op de democratie. Die is vaak normloos en kwetsbaar en heeft de neiging om om te slaan in een tirannieke meerderheid. Conservatieven kwamen op voor de vrijheid. Dat is volgens hem heel wat anders dan groepen of personen die zich graag als conservatief bestempelen, zo zei Spruyt met verwijzing naar politici als Baudet en Trump. „Hun manier van optreden heeft niets te maken met conservatisme. Het is exploitatie van onbehagen.”