De weg naar berechting van de verdachten van de ramp met de MH17 lijkt eindeloos. Al bijna vier jaar wachten nabestaanden op een zaak. Het voorbereidend strafrechtelijk onderzoek door het Joint Investigation Team (JIT) verloopt in slakkentempo. Het kabinet volgt het JIT voetje voor voetje. Geen ogenblik wil de regering justitie voor de voeten lopen. Waar tallozen allang met de vinger naar Rusland wezen, hield het kabinet de handen op de rug.

Dat voorzichtig volgen van het JIT maakt het kabinetsbesluit om nu ineens een daad te stellen richting Rusland des te opmerkelijker. De aansprakelijkstelling van Rusland is in de diplomatieke wereld ingeslagen als een bom.

Reserves

Premier Rutte en minister Blok (Buitenlandse Zaken) benadrukten vrijdag dat het kabinet „niet lichtvaardig” tot die stap is gekomen. Dat het JIT deze week meldde dat de MH17 is neergeschoten met een raket afkomstig van het Russische leger was hét sein voor het kabinet om alle reserves van zich af te schudden. „We zijn zeker van onze zaak”, aldus Blok.

Inmiddels is ook wel duidelijk dat Rusland, na jarenlang beschaafd aandringen, niet van zins is mee te werken aan het JIT-onderzoek naar de verdachten van de vliegramp. De strategie van de zachte hand werkt kennelijk niet.

Dat het kabinet nu alle schroom van zich af schudt en Rusland openlijk een duw geeft, is niet zonder risico’s. Rusland heeft een en andermaal aangetoond slecht tegen kritiek te kunnen. Zo draaide het land al diverse keren de gaskraan naar Oekraïne dicht.

„Rusland is een trots land”, erkende Rutte vrijdag. Hij hoopt echter nog dat het land nu wél gaat meewerken aan het JIT-onderzoek. De premier wees erop dat Rusland in 2000 koste wat kost de opvarenden van de gezonken kernonderzeeër Koersk wilde bergen. Nederlandse bedrijven hebben daarbij nog geholpen. Zo’n land, suggereerde hij, moet toch begrijpen dat Nederland ook tot het uiterste gaat om gerechtigheid te zoeken voor de slachtoffers en nabestaanden van de ramp met vlucht MH17.

Rusland lijkt, blijkens de eerste reacties op het kabinetsbesluit van vrijdag, niet van plan zijn koers te verleggen. Het ligt voor de hand dat het land een dreun terug geeft. Bijvoorbeeld door de handel met Nederland nog verder beperken. Deze week dreigde het al de invoer van frites aan banden te leggen.

Schade

Rutte wil zich daarover geen grote zorgen maken. Dergelijke risico’s zijn ondergeschikt aan het oplossen van de MH17-zaak, zei hij vrijdag.

Maar ondertussen doet het kabinet er alles aan om de mogelijke schade te beperken. In EU- en VN-verband zoekt Nederland rugdekking bij andere landen voor zijn stap tegen Rusland. De belangrijkste bondgenoot, de VS, heeft zijn steun al toegezegd.