Opinie

Column: Shell onderneemt niet maatschappelijk verantwoord

Op de aandeelhoudersvergadering van Shell vindt dinsdag een belangrijke stemming plaats over een resolutie van de activistische beleggersgroep Follow This. In deze resolutie vraagt Follow This aan de aandeelhouders om Shell ertoe te bewegen zijn verbondenheid met het klimaatakkoord van Parijs om te zetten in hard beleid.

Prof. dr. J. J. Graafland
22 May 2018 10:13Gewijzigd op 16 November 2020 13:20
„Milieuwaarden tellen voor Shell alleen mee voor zover milieu-inspanningen bijdragen aan de economische waardecreatie.” beeld ANP, Remko de Waal
„Milieuwaarden tellen voor Shell alleen mee voor zover milieu-inspanningen bijdragen aan de economische waardecreatie.” beeld ANP, Remko de Waal

Tot nu toe heeft Shell weliswaar zijn steun voor het akkoord van Parijs uitgesproken, maar de targets die Shell zichzelf stelt om daaraan bij te dragen, zijn niet meer dan ambities. Het al of niet omzetten van deze ambities in concreet beleid laat Shell afhangen van hoe hard anderen lopen. Als er meer Trumps aan de macht komen die ‘Parijs’ in de prullenbak kieperen en andere oliebedrijven geen voet meer verzetten om bij te dragen aan een beter milieu, voelt Shell zich ook niet meer gebonden aan de doelstellingen van Parijs.

De leden van het bestuur van Shell adviseren de aandeelhouders unaniem tegen de resolutie van Follow This te stemmen. De reden is, zo vermeldt de website van Shell, dat de resolutie niet in het belang is van Shell en zijn aandeelhouders. Shell vindt dat het al genoeg doet en vooruitloopt in de branche. Het concern wil zichzelf niet in de vingers snijden door te ver voor de troepen uit te lopen. Dat zou ten koste kunnen gaan van de winst.

Shell toont zich hiermee een aanhanger van Nobelprijswinnaar Milton Friedman, die stelde dat het enige doel van een beursgenoteerde onderneming het maken van winst dient te zijn. Aandeelhouders zijn volgens Friedman de eigenaren van de onderneming en bestuurders dienen enkel hun belang te behartigen, wat volgens Friedman neerkomt op het maken van winst.

De sterke oriëntatie op aandeelhouderswaarde van Shell is ook de reden waarom activisten de weg van de aandeelhoudersvergadering bewandelen. Maar zelfs binnen het nauwe kader van de behartiging van aandeelhoudersbelangen is er nog steeds reden voor een sterkere verbondenheid met het klimaatakkoord van Parijs dan Shell nu tentoonspreidt. In toenemende mate zijn aandeelhouders zich bewust van de noodzaak van schone energie. En als de oliereuzen vast blijven zitten in de oude patronen van de winning van fossiele energie, kunnen ze op termijn de boot weleens gaan missen en de waarde van hun aandelen zien inzakken. Dat is ook de reden waarom sommige andere aandeelhouders van Shell, zoals Aegon en Actiam, al hun steun hebben uitgesproken voor de resolutie van Follow This.

Maar zelfs als Follow This de slag wint en de resolutie aangenomen wordt en Shell gedwongen wordt de bakens te verzetten, kunnen wij Shell niet kwalificeren als een bedrijf dat maatschappelijk verantwoord onderneemt. Waarom niet? Dat kunnen wij afleiden uit de definitie van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Deze bevat namelijk vijf elementen. De eerste drie daarvan zijn het leveren van een bijdrage aan economische, sociale en milieuwaarden. Het vierde element is een oriëntatie op de belangen van stakeholders (belanghebbenden), tot wie niet alleen aandeelhouders maar ook andere belanghebbenden moeten worden gerekend, inclusief de samenleving als geheel en toekomstige generaties. En een vijfde element is dat deze bijdrage vrijwillig wordt gedaan.

Uit het beleid van Shell (en nog meer dat van andere oliemaatschappijen) blijkt dat dit concern zich nog steeds laat leiden door het eerste element, de economische bijdrage in de vorm van winst maken. Milieuwaarden hebben geen zelfstandige betekenis: ze tellen voor Shell alleen mee voor zover milieu-inspanningen bijdragen aan de creatie van economische waarde. Het vierde element, de oriëntatie op stakeholderbelangen in plaats van op aandeelhoudersbelangen, is bij Shell al langer losgelaten. Daardoor is Shell weer teruggevallen in het oude stramien van winstgedreven ondernemingen, die in een wereld van toenemende milieuspanningen voor zo veel problemen zorgen.

Tot slot het punt van vrijwilligheid: als een meerderheid van de aandeelhouders voor de resolutie stemt, zou je kunnen zeggen dat de eigenaren van Shell vrijwillig besluiten om meer verantwoordelijkheid te nemen voor de bijdrage van Shell aan het klimaatakkoord van Parijs. Maar wat betreft de bestuurders van Shell zien wij weinig terug van deze vrijwilligheid. Hun unanieme afwijzing van de resolutie roept de vraag op of dit bestuur nog wel het meest geschikt is om zo’n belangrijke onderneming als Shell door de komende tijd van energietransitie te loodsen.

Johan Graafland is hoogleraar economie, onderneming en ethiek aan Tilburg University.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer