Er is de laatste tijd in deze krant veel gewezen op het belang van mediaonderwijs aan jongeren. Volwassenen moeten hun aanleren om op een verantwoorde manier om te gaan met een smartphone en sociale media. In het RD van 7 april werd dit pleidooi opnieuw gevoerd. In dezelfde krant stond echter ook een artikel waarin twee volwassen mensen aangaven dat het hun niet lukte om een paar dagen zonder smartphone te leven. Dit illustreert dat het niet terecht is om voortdurend met de vinger naar jongeren te wijzen. Volwassenen hebben net zo goed een probleem als het gaat om het gebruik van digitale middelen.

Op de Hogeschool Rotterdam, waar ik werkzaam ben, heeft men al verschillende keren een ”digital detox” georganiseerd voor een groep studenten. Dit hield in dat de studenten en hun docenten een dag lang probeerden te overleven zonder hun smartphone. Aan het eind van de dag werd ik uitgenodigd om iets te vertellen over mijn keus om te leven zonder smartphone en om thuis geen internet te gebruiken. In de gesprekken met deze studenten viel het mij op dat zij respect hadden voor mijn keuze en daar zelfs jaloers op leken te zijn. Deze jongeren waren zich namelijk wel degelijk pijnlijk bewust van de nadelen van een constante toegankelijkheid van internet en sociale media.

Tegelijkertijd gaven zij ook blijk van een grote verlegenheid op dit gebied. De studenten waren allemaal opgegroeid met internet als een normaal onderdeel van hun leven. Niemand had hun echter geleerd om hier op een verstandige manier mee om te gaan; eenvoudigweg omdat de meeste volwassenen zelf ook niet weten hoe dat moet.

Stilte

Tijdens de ”digital detox”-bijeenkomsten heb ik bij de studenten de nadruk gelegd op het belang van stilte en reflectie in ons leven. Als we nooit tijd nemen om stil staan bij de diepere laag van het leven, laten we ons meeslepen door de massa, en zijn we niets meer dan een onderdeel van de tijdgeest, die vanzelf achterhaald zal blijken te zijn. De jongeren met wie ik sprak, waren voor het grootste deel seculier. Hun worsteling is echter niet anders dan die van reformatorische mensen; en dat baart mij zorgen. Het échte probleem is namelijk niet de nadrukkelijke aanwezigheid van digitale middelen in ons leven, maar het feit dat deze aanwezigheid geen ruimte meer overlaat voor reflectie en bezinning.

De puriteinen benadrukten het belang van de geestelijke overdenking voor een gezond geloofsleven. Een gezonde gelovige is iemand die voortdurend nadenkt over het Woord van God, en daarvoor zijn de ‘verloren’ momenten in een dag bij uitstek geschikt. Ze kunnen gebruikt worden om te mediteren over een Bijbeltekst of een geloofswaarheid. Dit helpt ons om te waken tegen de zonde en om vreugdevol te wandelen met God. In de woorden van Thomas Watson (n.a.v. Ps. 119:11): „Het woord opgeborgen in het hart is het beste middel tegen de zonde.”

Vreugdevol

Ik geloof dat het bovengenoemde artikel daarentegen pijnlijk zichtbaar maakt dat we de neiging hebben om verloren momenten op te vullen met loze dingen, zoals het bekijken van WhatsApp of desnoods het spelen van een potje Snake. Uit ervaring weet ik dat geestelijke meditatie veel oefening en discipline vereist. Ik vrees echter dat de voortdurende beschikbaarheid van internet ertoe leidt dat men niet eens meer toekomt aan het oefenen in het nadenken over Gods Woord en het spreken met Hem.

Het is belangrijk om jongeren mediawijs te maken en een digital detox kan heel nuttig zijn. Hierbij moet de generatie die boven hen staat (en dit dus ter hand moet nemen) net zo goed leren omgaan met moderne media. Tegelijkertijd moeten we ons realiseren dat het met deze dingen niet begint. Pas wanneer wij jongeren leren om te wandelen met God, in een leven van aanbidding en geloofsgemeenschap, zal mediaopvoeding werkelijk zin hebben. Wie immers door genade geleerd heeft om te wandelen met Hem, zal ook beseffen dat het opvullen van de stilte met sociale media daarmee niet in overeenstemming is. Laten volwassenen ernaar streven om een voorbeeld te geven van een vreugdevolle wandel met de Heere. Dan zullen jongeren zich vanzelf wel realiseren dat een leven met een smartphone in schril contrast staat met een leven met God.

De auteur is docent aan de lerarenopleiding Engels van de Hogeschool Rotterdam.