Het begon allemaal met het dataschandaal rond onderzoeksbureau Cambridge Analytica. Wereldwijd liggen de gegevens van mogelijk 87 miljoen mensen op straat, zo meldde Facebook vorige week. In Nederland zijn er tot 90.000 mensen getroffen door het schandaal. De politieke impact is groot: zo zou Cambridge Analytica het campagneteam van Donald Trump hebben voorzien van kiezersgegevens. Mark Zuckerberg, de CEO van Facebook, werd om die reden dinsdag en woensdag gehoord door het Amerikaanse Congres.

Dat de netwerksite de gegevens van gebruikers bewaart, is niet nieuw. Iedereen met een Facebookaccount kan zijn gegevens opvragen. Dan krijgt hij een groot bestand met alle dingen die de site ooit heeft opgeslagen. De resultaten zijn verbluffend. Zo weet Facebook niet alleen welke berichten we gedeeld hebben met de wereld, maar is het bedrijf ook op de hoogte van alle contacten, inclusief 06-nummers. Het benoemt advertentieonderwerpen „waar de gebruiker in geïnteresseerd is” en toont lange lijsten met adverteerders die gegevens hebben opgevraagd.

Toch vinden veel mensen dit onvoldoende reden om met de site te stoppen. Het argument „Ik deel bewust weinig persoonlijke gegevens” komt vaak voorbij. Bovendien is er geen alternatief, zo vindt menigeen. Facebook heeft een monopoliepositie, er is geen andere site met dezelfde functies.

Maar Facebook slaat meer op dan we denken. Zo verzamelt het onze surfgegevens. De meeste mensen zijn standaard ingelogd op hun account. Als ze vervolgens naar een andere website gaan met een Facebookknop, weet Facebook dat ze daar zijn geweest. Al die gegevens slaat het bedrijf op, en gebruikt het om adverteerders specifieke doelgroepen te laten bereiken. Dat gaat ver: adverteerders kunnen kiezen uit maar liefst 29.000 categorieën, waaronder ”mensen met een schildklieraandoening” en ”mensen die veel soep kopen”.

In het televisieprogramma Zondag met Lubach riep Arjen Lubach dan ook op om te stoppen met Facebook met de actie ”Bye Bye Facebook”. Lubach geeft woensdagavond zelf het goede voorbeeld door zijn eigen pagina (137.000 volgers) en dat van zijn programma (351.000 volgers) te deleten. Ruim 30.000 mensen hebben zijn voorbeeld inmiddels gevolgd, vele anderen twijfelen nog. Want hoe moeten ze dan contact blijven houden met klasgenoten die ze nog van de basisschool kennen?