De Russische regering bekritiseert de houding van de Verenigde Staten en veel Europese landen die zich achter Groot-Brittannië scharen. Alexander Sjoelgin, Ruslands afgevaardigde in de organisatie voor het verbod op chemische wapens (OPCW), was er deze week helemaal klaar mee: „Het Verenigd Koninkrijk kraamt een vieze stroom van complete leugens uit… ronduit russofobie.”

De Britse autoriteiten baseren hun verdenkingen op het feit dat het gifgas novitsjok voor het eerst in de Sovjet-Unie werd geproduceerd. Bovendien heeft Rusland een verleden met het vermoorden van Russische ‘landverraders’ die neerstreken in de Britse hoofdstad.

Britse wetenschappers onderzochten of het gifgas daadwerkelijk de stof was die stamde uit de Sovjet-Unie. Het opvallende daaraan is dat een dergelijk onderzoek alleen kan worden gedaan als men het kan vergelijken met een monster waarvan zeker is dat het om het middel novitsjok gaat. Met de onderzoeksresultaten wekt Londen het vermoeden het middel zelf in bezit te hebben.

Strikt genomen is het dus niet bekend wie er achter de gifgasaanval zit. In dat geval moet men voorzichtig zijn, want de demonisering van Rusland is erg gevaarlijk zegt Ruslandkenner Marie-Thérèse ter Haar in het onlinetijdschrift Novini: „De Russen pikken het niet langer, ons opgeheven vingertje, onze militaire dreigementen, onze betweterigheid, onze bemoeizucht.”

Kansen

Volgens Ter Haar heeft dit grote gevolgen: „De schade die wij hebben aangericht in Rusland is enorm. Rusland nam eerst nog een voorbeeld aan ons, maar dat is in een paar jaar helemaal aan het omdraaien. Nationalisme neemt toe. Russen keren zich steeds meer af van ons en zoeken toenadering tot China en andere niet-westerse landen. Want in het oosten gebeurt het: daar liggen de economische kansen.”

De huidige spanningen tussen Rusland en het Westen zijn gevaarlijker dan die tijdens de Koude Oorlog zegt Stephen Cohen, hoogleraar op Princeton: „Onder andere door alles wat nu speelt aan de grenzen met Rusland, en de wereldleiders geen gesprekken voeren en geen gezamenlijke aanpak hebben. De russofobie is ongekend. Dat is een grote reden tot zorg.” Russen worden volgens Cohen alsmaar zwartgemaakt in westerse media.

De oorzaak daarvan ligt in de vorige eeuw. Na de val van de Sovjet-Unie ontstond een groot aantal landen in Oost-Europa die vanuit historische ervaringen moeite hadden met Rusland, dat hen onderdrukte. Ook zegt Cohen dat de Amerikanen na de val van het communisme weer een gezamenlijke vijand moeten hebben om hun militaire budget te rechtvaardigen.

Provocatie

Cohen stelt daarbij dat Rusland daarentegen wel toenadering zoekt tot het Westen, net zoals Gorbatsjov deed eind jaren ’80. Het is volgens de Russen vooral het Westen dat deze betere relatie onmogelijk maakt.

Opvallend is dat Gorbatsjov het daar ook mee eens is. Hij zei onlangs dat de NAVO onder het mom van „verdediging” toch wel met erg veel militairen in Oost-Europa vertoeft. Dat lijkt volgens hem meer op „provocatie”.

Zolang Rusland en het Westen geen stappen naar elkaar toe willen zetten, zal de situatie er niet beter op worden. De Britten zijn niet bereid om toe te geven dat ze vooralsnog geen bewijs hebben in de zaak-Skripal. De Russen op hun beurt zijn niet bereid toe te geven dat novitsjok daadwerkelijk van Russische bodem komt.