Over internationale adoptie verschijnen veel boeken: persoonlijke verhalen van adoptieouders, levensverhalen van geadopteerden, beschrijvingen van de adoptieprocedures, maar ook kritische beschouwingen. Dit boek is een heel bijzondere mix.

Enerzijds beschrijft dit boek de reis van het leven van journaliste Anouk Eigenraam, die in 1977 in Zuid-Korea als Yoon Kyung Lee geboren werd en op 2-jarige leeftijd door een Nederlands ouderpaar werd geadopteerd. In de afgelopen jaren ging zij op zoek naar haar Koreaanse familie en de achtergrond van haar adoptie. De levendige beschrijving van die ontmoetingen vervlecht zij met diepgravende gesprekken en beschouwingen met allerlei personen uit de adoptiewereld, zoals geadopteerden, bemiddelende instanties en kinderrechtenactivisten.

Die mix van persoonlijk verhaal en kritische beschouwing is een geslaagde formule. Het laat zien hoe beschouwingen over adoptie nooit in de lucht hangen, maar verbonden zijn met persoonlijke ervaringen. Anouk Eigenraam kwam in haar persoonlijke zoektocht in Korea erachter dat het verhaal van haar adoptie toch anders was dan het papieren dossier voorspiegelde. Bovendien legt ze de vinger bij een kwalijk patroon: het enthousiasme voor interlandelijke adoptie kan een versterking van de jeugdbescherming in het land van herkomst in de weg zitten.

In het boek klinken de kritische geluiden over adoptie luid door. Het is te waarderen dat Eigenraam toch steeds weer ruimte biedt voor tegenspraak of nuancering. De auteur komt niet met snelle en stellige oordelen, maar vraagt steeds kritisch door. Dat is waardevol in het gepolariseerde debat over adoptie.

Niet alleen voor kinderen, maar ook voor adoptieouders is het ontzettend belangrijk dat adoptie zo wordt vormgegeven dat het echt in het belang van het kind is. Juist vanuit de liefde voor het kind blijft het voor talloze adoptieouders pijn doen dat het voor het kind niet mogelijk was om bij de eigen ouders op te groeien. Maar daar moet je dan wel echt van op aan kunnen. Want als adoptieverhalen achteraf niet blijken te kloppen, is dat voor alle betrokkenen een groot drama.

Moet je, gelet op de risico’s rond interlandelijke adoptie er maar helemaal mee stoppen, zoals enige tijd geleden werd gesuggereerd door de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming? Dat is te rigide. Niet omdat dit verdrietig zou zijn voor wensouders; dat mag in dit debat niet bepalend zijn. Wel omdat je daarmee de mogelijkheid van een liefdevol thuis afsnijdt voor kinderen die dat anders zouden missen.

Het licht dat de auteur op dit actuele debat laat schijnen, kan als een krachtige aansporing gezien worden om alles op alles te zetten om misstanden in de adoptieprocedure te voorkomen. Dat geldt zowel voor de landen van herkomst, als voor de gang van zaken in eigen land. Door het Haags Adoptieverdrag van de jaren negentig is er al het nodige verbeterd. Dat mag echter geen reden zijn om weg te kijken bij misstanden die nog steeds kunnen spelen, zoals dat in dit boek terecht naar voren komt.

Anouk Eigenraam heeft het boek opgedragen aan haar inmiddels overleden moeder. Een bijzonder mooi eerbetoon. In haar nawoord bedankt ze haar ouders en broers in Nederland voor hun onvoorwaardelijke liefde. Ontroerend. Alle wettelijke bepalingen en procedures kunnen nooit waarborgen wat voor het welbevinden en de gezonde ontwikkeling van kinderen zo wezenlijk is: onvoorwaardelijke liefde. In de cursussen die tegenwoordig voor adoptieouders verplicht zijn, is veel aandacht voor een goede, veilige hechting tussen kind en ouders. Terecht. Het belang van dat basisvertrouwen voor kinderen kan moeilijk worden overschat.

Boekgegevens

Welkom in adoptieland. Een persoonlijke en kritische zoektocht, Anouk Eigenraam; uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam, 2017; ISBN 978 90 295 1453 8; 302 blz.; € 21,50.