Het gestrande plan van Ollongren bewijst dat religieuze feest- en gedenkdagen een grote invloed hebben op de verkiezingsdag. Eveneens om die reden zijn de gemeenteraadsverkiezingen dit jaar bewust niet op 14 maart gepland vanwege de biddag voor gewas en arbeid.

Protest

Sinds de herziening van de Kieswet eind jaren 80, hebben de gemeenteraads- en Provinciale Statenverkiezingen altijd plaats op een van de eerste woensdagen in maart. Kamerleden hadden bij die herziening niet in de gaten dat de stemdag daardoor kon samenvallen met biddag.

Pas toen de regering de datum van de Provinciale Statenverkiezingen vaststelde op biddag 1995, tekenden SGP-burgemeester Markusse (IJsselmuiden) en RPF-Kamerlid Leerling protest aan. Zij kregen echter nul op het rekest. Volgens minister De Graaff-Nauta (CDA) hadden de Kamerleden bij de wetsherziening maar beter moeten opletten.

Onpraktisch

Met de verkiezingen op die biddag ging protestants Nederland op verschillende manieren om. Enkele Zeeuwse gemeenten hielden de dag een week eerder. Op andere plaatsen waren stembureauleden onder kerktijd afwezig. Dat was niet praktisch, omdat het ’s avonds juist op dat moment tijd was voor het tellen van de stemmen. Daar kwam nog bij dat sommige kerkgebouwen niet als stembureau dienst konden doen.

Oud-burgemeester Verplanke (CDA, Ridderkerk) plaatste daarop een opinieartikel in het Reformatorisch Dagblad. Hij vond de verkiezingen op biddag onpraktisch, maar zeker niet zo bezwaarlijk als stemmen op zondag.Verplanke bepleitte geen wijziging van de Kieswet. Hij vond dat protestants Nederland zich er maar bij neer moest leggen dat men soms op biddag zou moeten stemmen. De eerstvolgende keer dat die gelegenheid zich zou voordoen, was volgens hem 8 maart 2006.

Koninklijk besluit

De gemeenteraadsverkiezingen van 2006 zijn echter niet op 8 maart gehouden. Eind jaren negentig liet staatssecretaris Kohnstamm (D66) de Kieswet versoepelen. Wanneer de stemdag samenvalt met biddag of gedenkdagen als 4 mei, kan dat bij koninklijk besluit gecorrigeerd worden.

Minister Peper (PvdA) paste die correctiemogelijkheid voor het eerst toe bij de vaststelling van de Provinciale Statenverkiezingen van 2003. Die zouden toen in eerste instantie niet samenvallen met de protestantse biddag, maar met de rooms-katholieke Aswoensdag.

De regering kon de verkiezingen verzetten van 5 naar 12 maart, maar dan zouden die alsnog op biddag plaatshebben. Peper koos voor 11 maart als alternatieve datum en daarom ging Nederland toen voor het eerst op een dinsdag naar de stembus.

Drie jaar later herhaalde de situatie zich, waarbij minister Pechtold (D66) de datum voor de gemeenteraadsverkiezingen op dinsdag 7 maart vaststelde.

Deze regeling, uit de tijd van het eerste paarse kabinet, houdt al sinds eind jaren 90 biddag en Aswoensdag verkiezingsvrij, net als de sabbat en de zondag.