Een biddagpreek is voor predikanten in de gereformeerde gezindte een geschikt moment om de zorg voor de schepping te benadrukken, zegt ds. B. Labee. „We zijn lange tijd nalatig geweest en gaven nauwelijks rekenschap van ons rentmeesterschap.”

Moeten reformatorische christenen zich verantwoordelijk weten als het gaat om klimaatverandering en duurzaamheid? Daarop zegt de predikant van de gereformeerde gemeente in Veenendaal direct volmondig ja. „Persoonlijk raakt het mij dat de Schepper ons al in Genesis de opdracht geeft om de aarde te bebouwen én te bewaren. De Heere is de grote Kunstenaar Die de wereld in al zijn pracht in het aanzijn riep. Hij gaf de mens een hoge taak om Zijn schepping te onderhouden. Door de zondeval kwam daarin een ontzaggelijke breuk.” Met nadruk: „Maar dat neemt onze verantwoordelijkheid niet weg. We moeten die taak met matigheid en zorgvuldigheid invullen. In Titus staat de oproep om matig, rechtvaardig en godzalig te leven in deze wereld.”

Reformatorische christenen hadden zelfs het voortouw moeten nemen rond duurzaamheid, vindt ds. Labee. „We zijn lange tijd nalatig geweest als het gaat om de zorg voor de schepping; we gaven nauwelijks rekenschap van ons rentmeesterschap. Christenen hadden juist een tegendraadse beweging moeten starten. Door radicaal andere keuzes te maken in hun leven. Met steeds de vraag voor ogen: staat wat ik doe niet haaks op de scheppingsopdracht die God gaf? Ik hoorde een mooie uitspraak: „Een christen herken je ook aan de manier waarop deze zijn huisvuil sorteert.””

Biddag is een uitgelezen moment om rentmeesterschap aan te snijden in de preek, zegt ds. Labee. Zelf benoemde hij het thema de afgelopen jaren twee keer tijdens biddag. In een preek over Noach, die zijn taak in de schepping na de zondvloed weer moest oppakken. „De tweede keer naar aanleiding van Psalm 8 over de heerlijkheid van de schepping. Zien we dat nog? Hoe gaan we daarmee om? Elke voetstap die we op aarde zetten is een vervuilende, maar hoe groot is die voetafdruk?”

Er zijn tal van andere momenten, ook naast de biddag, waarbij het onderwerp in de preek ter sprake kan komen. Ds. Labee noemt de catechismuspreken over zondag 9 en 10, over de schepping en de voorzienigheid. „Of naar aanleiding van het achtste gebod. Daarbij gaat het om alle verkwisting van Gods gaven. Daaronder vallen ook de gaven in Zijn schepping.” De predikant benadrukt dat niet elke preek zich leent voor een noot over rentmeesterschap. „Het moet uit de Schrift opkomen.”

Aandacht voor de herschepping mag niet ondersneeuwen door de aandacht voor de schepping. „Het christelijk geloof mogen we niet reduceren tot een milieugeloof. En de vraag naar de ware kerk mogen we niet inruilen voor de vraag naar de groene kerk. Eén vraag blijft bovenaan staan: hoe zal ik rechtvaardig verschijnen voor God. Tegelijk is het zo dat als de Heere met Zijn Geest in het leven werkt, er oog komt voor de schepping en het schepsel, dat zucht als in barensnood. De rechtvaardige kent het leven van zijn beesten. Niet vanuit activisme, maar vanuit het leven der genade zie je de nood in de wereld. Dat is de volgorde.”

Ds. Labee ervaart een spanningsveld tussen de verantwoordelijkheid van de mens als rentmeester en de afhankelijkheid van God en Zijn regering. „Toch geeft dat laatste in de discussie heilige ontspanning. De schepping en de klimaatverandering, het ligt allemaal in Zijn Vaderlijke hand. Deze wereld, en alles wat hij heeft en geeft, gaat naar het einde toe. Ondertussen blijft onze verantwoordelijkheid. De Bijbel poetst de spanning niet weg, maar laat die bestaan.”

Klimaatverandering: aarde lijkt op broeikas

De atmosfeer rond de aarde bevat een mengsel van verschillende gassen. Het grootste deel van de lucht bestaat uit stikstof (78 procent). En dankzij zo’n 21 procent zuurstof kunnen we als mensen ademen op onze planeet.

Het probleem van klimaatverandering vindt zijn oorzaak in een ander gas in de lucht: koolstofdioxide, oftewel CO2. Hoewel het totaal aan CO2 in een droge atmosfeer slechts 0,04 procent is, heeft dat aandeel grote consequenties. CO2 is namelijk een krachtig broeikasgas: het houdt het zonlicht op aarde vast, net als het glas van een broeikas.

De hoeveelheid CO2 is de afgelopen 150 jaar sterk toegenomen. Een meetstation op Mauna Loa op Hawaï houdt sinds 1959 ononderbroken de concentratie CO2 bij. Toen de metingen startten, was het aandeel 316 ppm (”parts per million”), in februari 2018 was dat bijna een kwart meer: 408 ppm. Dat is voorbij de veilige grens van 350 ppm.

Smeltend ijs, stijgend zeewater, warme jaren

Drie feitjes van de afgelopen tijd die de gevolgen van klimaatverandering schetsen.

• De omvang van het ijs op de Noordpool bereikte in januari een nieuw dieptepunt met 13,06 miljoen vierkante kilometer. Dat was 110.000 vierkante kilometer onder het vorige record van vorig jaar en lag 1,36 miljoen vierkante kilometer onder het januarigemiddelde in de periode 1981-2010.

• Wetenschappers publiceerden in februari in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences dat de stijging van de zeespiegel steeds sneller gaat. Elk jaar gaat het tempo omhoog, vooral door het smelten van ijs op de Zuidpool en in Groenland. In 25 jaar steeg de zeespiegel 7 centimeter.

• Het jaar 2017 ging wereldwijd de boeken in als het op een na warmste sinds 1880. Alleen in 2016 was het warmer. Zestien van de zeventien warmste jaren kwamen voor in de 21e eeuw.