Vensterbankje nodig? Mieke Bleij wijst naar een stapel gebruikte exemplaren. In kratten ligt tweedehandsgereedschap, op een schap staan dozen tegels. Verderop is er plek voor de deuren, nieuw en gebruikt.

Bleij, directeur van Kringloopcentrum Amersfoort-Leusden, staat even stil bij een paar stapeltjes dakpannen. „Ik wist niet dat er zo veel verschillende soorten zijn. Grote partijen hebben we niet, maar als je een rijtje pannen nodig hebt voor een afdakje: kom maar langs.”

”Klus – de bouwkringloop” staat er in witte letters op lichtblauwe borden. Teun Rook, bedrijfsleider van de Klus, rijdt een kar met nieuw binnengekomen materialen binnen. Deze hal, grenzend aan de grote kringloopwinkel op een bedrijventerrein in Amersfoort, is overduidelijk bedoeld voor de doe-het-zelver. Sinds december is de kringloopwinkel uitgebreid met een extra hal die dienstdoet als bouwmarkt. Van oude steenschotten –ooit gebruikt om bakstenen die net uit de oven komen te laten afkoelen– is een balie gemaakt, daarboven hangen glimmende wasmachinetrommels die fungeren als lampenkap. Vanaf hier is het aanbod goed te overzien: wastafels en wc-potten, radiatoren, horren, luxaflex, traphekjes, doosjes met klemmetjes, plankendragers, deurbeslag, haken, rollen behang…

Logistiek

Wie op zoek is naar historische bouwmaterialen, kan al langer terecht bij gespecialiseerde bouwmaterialenhandels (zie ”Alledaags en goed”), maar dat kringloopwinkels aparte bouwhoeken inrichten met alledaagse materialen is nieuw. In Den Haag opende kringloopwinkel RataPlan in het najaar een afdeling met bouwmaterialen. In december volgde in Amersfoort onder de naam Klus de eerste echte bouwmarktwinkel volgens het concept ”bouwkringloop”. Dat is een pioniersplek, waar lessen worden geleerd voor nieuwe vestigingen. Nog dit jaar volgt er een tweede filiaal, in Hilversum.

Initiatiefnemers van de bouwkringloop zijn vastgoedontwikkelaar Gijsbert Jansen en Bas Slager, die Repurpose heeft opgezet, een bedrijf dat bij nieuwbouwprojecten inzet op hergebruik. „We wilden een plek maken waar centraal tweedehandsbouwmaterialen en restpartijen verkocht kunnen worden aan particulieren”, legt Jansen uit. „Samenwerken met een kringloopwinkel is dan logisch: die heeft de doelgroep in beeld en beschikt over een ophaalsysteem.”

Bij de kringloopwinkel in Amersfoort moesten ze even aan het idee wennen, erkent Mieke Bleij. „Toen ze bij me kwamen, was mijn eerste reactie: dat gaan we niet doen, dat is allemaal veel te zwaar en onhandelbaar spul. Je hebt er veel ruimte voor nodig. Maar we konden er hier een hal bij huren en juist door het te integreren in ons kringloopcentrum, is het de poging waard. Ik ben ervan overtuigd dat het gaat lukken als het logistiek goed in elkaar zit.”

Die logistiek is nog wel een dingetje. „De kunst is om ervoor te zorgen dat niemand er te veel tijd aan kwijt is”, zegt Bleij. „Aannemers zijn druk, die moeten we ontzorgen.” Met de kleine vrachtauto’s die de kringloopwinkel al in de stad heeft rijden, worden bouwmaterialen naar de loods gebracht. Spullen kunnen ook worden afgeleverd. Op dit moment heeft de bouwkringloop enkele grote aannemers in beeld. Die hebben vaak nieuwe materialen over omdat ze bijvoorbeeld tien isolatieplaten nodig hebben en er twaalf in een pak zitten. Maar de kringloopwinkeldirecteur zou graag ook de eenmansbedrijven bereiken, die met hun busje van klus naar klus gaan. „Dat is ook een potentiële bron van spullen voor ons. Zo’n eenpitter moet toch zijn afval kwijt; als hij dan naar de milieustraat moet, kan hij net zo goed hier even langsrijden. Dat moet even in hun systeem komen.”

Inmiddels staan ook de eerste Bouwkringloopcontainers op bouwplaatsen, waarin bouwvakkers materialen kunnen leggen die zijn overgebleven of verkeerd besteld. Het kringloopcentrum haalt vervolgens de verkoopbare materialen uit de containers.

De materialen komen volgens Gijsbert Jansen ook van particulieren. „Mensen die af en toe klussen, hebben vaak van alles in de schuur of op zolder staan wat te goed is om weg te gooien, maar waar ze al tien jaar niks mee doen. Dat kunnen ze nu ook met een goed gevoel aan de kringloopwinkel geven. Die particuliere markt is behoorlijk groot.”

Mensen die spullen aanleveren, krijgen daarvoor geen vergoeding. „Het kringloopprincipe is dat er spullen om niet worden ingebracht”, zegt Jansen. Toch is de wil er wel, merkt Bleij. Dat zit zo. Eén: de kringloopwinkel wekt sympathie, omdat het ook een sociaal project is waar mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt een kans krijgen. En twee: niemand vindt het leuk om bruikbare materialen in de afvalcontainer te gooien.

Pionieren

Op een schap van de Klus staan tal van dozen met tegels in allerlei formaten en kleuren. „Daar kun je misschien niks mee als je een badkamer wilt betegelen”, zegt Jansen. „Maar voor een toilet heb je maar 1 vierkante meter vloertegels nodig, en dat is er vaak wel. We hebben ook kozijnen. Voor de uitbouw van een woning wellicht niet bruikbaar, maar wel als je een raam in je schuur wilt maken en het formaat niet zo precies komt.

Kringloopwinkels zijn altijd een avontuur. Je weet nooit wat je vindt en je komt dingen tegen die je aanzetten tot nieuwe ideeën. Je moet het doen met de dingen die je daar vindt.”

Zo’n manier van inkoop is ongeschikt voor de professionele bouw, beseft Gijsbert Jansen. „Die werkt in een strak systeem en kan niet uit de voeten met ad-hocmaterialen.” De Klus heeft daarom vooral particulieren op het oog. „Klussers zouden eerst even hier moeten neuzen, voordat ze naar de bouwmarkt gaan”, zegt Mieke Bleij. Ze denkt niet dat ze daarmee de reguliere bouwmarkten in het vaarwater zit. „Het bijt elkaar niet. De kans dat mensen hier alles kunnen vinden wat ze nodig hebben, is klein.”

Reële prijzen

Bij de bouwkringloop moeten ze nog uitvinden waar veel vraag naar is en welke spullen blijven liggen. „Wij zijn geen experts op het gebied van bouwmaterialen”, zegt Bleij. Ook moeten ze nog ontdekken welke prijzen reëel zijn. In een schap staat een rij binnendeuren die voor 19,50 euro weg mogen. „Voor de spullen die we niet goed kennen, rekenen we 10 tot 20 procent van de oorspronkelijke prijs”, legt Bleij uit. „Bij nieuwe producten gaan we uit van 20 tot 30 procent van de catalogusprijs. En dan gaan we zien wat er gebeurt.”

Vooralsnog heeft de bouwkringloop belangstelling voor bijna alle materialen rond afbouw, zegt Jansen. „Kozijnen, deuren, tegels, bakstenen, dakpannen, wasbakken, doucheschermen, plaatmateriaal, isolatiemateriaal”, somt hij op.

Maar er zijn grenzen, vult Mieke Bleij aan. „We zijn kritisch, want als we het niet verkocht krijgen, moeten wij betalen als we het afvoeren.” Als stelregel hanteert ze dat het behapbare hoeveelheden moeten zijn waarvan het aannemelijk is dat de particuliere klusser er belangstelling voor heeft. Bleij: „We accepteren niet alles, grindtegels hoeven we niet.” Jansen: „Pas kregen we veertig doosjes roestvrijstalen dakpanhaken, maar wie heeft die nou nodig? Eigenlijk moeten we daar nee tegen zeggen, anders staan die er over twintig jaar nog.”

Alledaags en goed

Bij het concept van de bouwkringloop draait het om particulieren en bedrijven die spullen leveren zonder er iets voor terug te krijgen, net als bij de gewone kringloopwinkels. De producten kunnen daarna voor een relatief laag bedrag worden aangeboden. Dat is een ander principe dan dat van de tientallen bedrijven die tweedehandsbouwmaterialen verkopen. Zij kopen gebruikte bouwmaterialen in en verkopen die tegen commerciële prijzen. Bij dit soort bedrijven is het aanbod breed: van stoppenkasten tot trappen, en van kozijnen tot airco’s. Mensen die bijvoorbeeld bezig zijn met de restauratie van een jarendertighuis kunnen hier terecht voor materialen uit de oorspronkelijke bouwperiode, zoals paneeldeuren, glas in lood en originele tegels of vloeren. Dergelijke materialen zijn niet goedkoop. „Daar verkopen ze hoogwaardige, chique materialen”, legt Gijsbert Jansen van de bouwkringloop uit. „Mooie paneeldeuren, een prachtige marmeren schouw. Die komen niet bij de bouwkringloop terecht. Er zitten juweeltjes tussen, maar we gaan voor alledaagse bouwmaterialen: een scharnier, een handvat. Het hoeft niet chic te zijn, als het maar goed is. We zijn een bouwmaterialenwinkel die gestuurd wordt door het aanbod. Je vindt er wat er op dat moment toevallig is, en alles is goedkoop.”