Als Publius Aelius Hadrianus in het jaar 117 tot keizer van het Romeinse Rijk wordt gekroond, staan de zaken er goed voor. Zijn gebied strekt zich uit van Brittannië in het noorden tot voorbij Jeruzalem in het zuiden. Uit Smits’ roman rijst het beeld van een verstandige jongeman die weet wat hij wil. Hij heeft niet de expansiedrift van zijn voorgangers, maar streeft juist naar rust in zijn rijk. Toch is zijn wil wet. Om de rust in het noordelijke puntje van zijn rijk te bewaren, laat hij door de troepen een grensmuur aanleggen die de Picten en de Scoten, de Schotten, moet weren: de muur van Hadrianus.

Geen goede basis

In de door Smits beschreven memoires, die worden afgewisseld door actuele gebeurtenissen uit het leven van Sabina, blikt de keizerin terug op haar leven en dat van haar man. Beiden zijn afkomstig uit een Romeinse adellijke familie, een patriciërsgeslacht dat grote invloed heeft op het politieke en maatschappelijke leven van Rome. Hun hoge afkomst vormt de basis voor hun huwelijk. Door leden van twee vooraanstaande families met elkaar te laten trouwen, wordt een politiek machtsblok gesmeed dat in de toekomst veel voordelen kan opleveren. Toch blijkt achteraf dat een echt goede basis wordt gemist. Hadrianus en Sabina lijken in eerste instantie verliefd, maar al snel laat hij haar wachten. De militaire en politieke ambities blijken voor de toekomstige keizer belangrijker dan een goed huwelijk.

Chaos compleet

Uit Sabina’s overpeinzingen wordt duidelijk dat Hadrianus een ongemanierde keizer is. Van kunst en cultuur blijkt hij geen verstand te hebben. Afgeschrikt door de vele familievetes en intriges in keizerlijke kringen besluit hij om nooit vader te worden. In plaats daarvan neemt hij zijn toevlucht tot schandknapen, mannelijke prostitués. Sabina neemt op haar beurt haar toevlucht tot een vrouw. Als de keizer en zijn vrouw –aan wie hij consequent de eretitel ”Augusta”, de verhevene, onthoudt– dan ook allebei nog voor een andere protegé (beschermeling) kiezen en die koste wat het kost onder hun hoede willen houden, is de chaos compleet. Sabina moet zelfs op hoge leeftijd een gewaagde operatie ondernemen om haar beschermeling te redden. Het levert haar een ontmoeting met haar oude vrienden op. Ze vindt haar protegé, de troonopvolger van haar dromen, echter dood in Rome. Pas in het laatste hoofdstuk komt er weer wat lucht in het huwelijk. Dan blijkt hoe hoog de problemen zich kunnen opstapelen als echte communicatie in een huwelijk ontbreekt.

Ontluisterend

In haar historische roman over een bijzondere liefdesgeschiedenis schetst Smits een ontluisterend beeld van het leven aan Romeinse hof. Zedeloosheid en vervreemding spelen er een belangrijke rol. De keizer kan door zijn macht alles naar zijn hand zetten. Als zijn schandknaap door een jaloerse troonopvolger wordt vermoord, verklaart hij zijn geliefde zelfs tot god. Het hart van de jongen bewaart hij zonder medeweten van Sabina op sterk water.

De manier waarop Smits het verhaal heeft geschreven, in de vorm van memoires, geeft het boek geloofwaardigheid. Tegelijkertijd blijven Hadrianus’ al te scherpe kantjes buiten beschouwing. Smits beschrijft bijvoorbeeld niet dat hij probeerde het Jodendom te verbieden. Toch geeft haar boek een mooi inkijkje in de Romeinse keizercultus. Waar zedeloosheid heerst, kan het verval nooit ver weg zijn.

Boekgegevens

Sabina. Vrouw van Hadrianus, Nynke Smits; uitg. Primavera Pers, Leiden, 2017; ISBN 978 90 599 7239 1; 288 blz.; € 19,50.