Invloedrijke partijen mengen zich in de strijd tegen het roken
Het gebruik van tabak komt steeds meer in een kwade reuk te staan. De verslavende werking en de dodelijke gevolgen van tabaksconsumptie zijn niet meer te ontkennen. Niet in redelijkheid althans. De medische wetenschap stelt vast dat er in Nederland momenteel dagelijks 55 mensen aan de gevolgen van het roken sterven. Jaarlijks zijn dat er dus 20.000. Zulke aantallen laten zich niet bagatelliseren.
De strijd tegen het roken krijgt gaandeweg een grimmiger karakter. De irritatie tussen roker en niet-roker nemen toe. Maar ook grootschaliger: wetenschap en tabaksindustrie bekampen elkaar –om het zo maar te zeggen– op leven en dood.
Het verzet tegen de tabaksindustrie wordt heel concreet als in september 2016 advocaat Benedicte Ficq namens de stichting Rookpreventie Jeugd en twee longpatiënten aangifte doet bij het openbaar ministerie. De aanklacht tegen vier tabaksproducenten die actief zijn in Nederland liegt er niet om: poging tot moord c.q. doodslag en/of poging tot zware mishandeling en/of poging tot het opzettelijk benadelen van de gezondheid met voorbedachten rade.
Het openbaar ministerie heeft nog niet besloten of deze aangifte moet leiden tot vervolging. Het is ook onzeker of eventuele vervolging zal leiden tot een veroordeling. En of een veroordeling ook een verbod op de productie van rookwaren kan inhouden. Wel kan een schuldigverklaring leiden tot eisen van schadevergoeding van rokers en ex-rokers. Hoewel Nederland geen claimcultuur kent zoals bijvoorbeeld de Verenigde Staten.
Benedicte Ficq krijgt steun. Begin 2017 besluiten de huisartsen en medisch specialisten om geld vrij te maken voor de strijd tegen de tabaksindustrie. Drie maanden later stapt KWF Kankerbestrijding naar de rechter, omdat rokers onjuist zouden worden voorgelicht door de tabaksfabrikanten. Ruim een week geleden doen de ziekenhuizen Antoni van Leeuwenhoek en het UMC Groningen aangifte, ook om justitie zo over te halen een strafzaak te beginnen. Vervolgens sluiten tien verslavingsinstellingen zich bij ze aan. Zelfs de gemeente Amsterdam overweegt zich te voegen bij de aangifte van Benedicte Ficq.
Die aangiftes en die steunbetuigingen zijn meer dan alleen statements. Er lijkt zich een maatschappelijke beweging te vormen waarvan het belang niet onderschat moet worden. Een beweging die zeker niet genegeerd mag worden. Het is nu de vraag wat de regering zal doen. De positie van de overheid is altijd een dubbele geweest. Inderdaad nam ze een aantal maatregelen om het roken terug te dringen. Tegelijk int diezelfde overheid jaarlijks 2,5 miljard euro aan accijnzen op tabak. Het verwijt van financieel belang en dubbelhartigheid ligt dus op de loer. Het is de overheid die het echte statement kan maken door de strijd tegen het roken hand in hand met alle betrokken zorginstellingen en met woord en daad aan te gaan.
