Of dat ertoe doet als je met koorts, hoofd-, keel- en spierpijn hoestend in bed ligt? Een beetje wel, zegt huisarts en epidemioloog Gé Donker. „Het influenza B-virus zorgt doorgaans voor een iets milder ziekteverloop dan de influenza A-virussen. Bovendien pakt het niet vooral de ouderen aan, zoals het influenzavirus A H3N2, dat afgelopen seizoen heerste.”

Donker is drie dagen per week huisarts in Hoogeveen en werkt twee dagen per week bij het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg Nivel in Utrecht.

Zij coördineert het werk van de zogeheten peilstations van huisartsen. Dit landelijke netwerk van 42 huisartsenpraktijken levert het Nivel periodiek informatie aan over ziekten en verrichtingen van huisartsen. Tijdens de jaarlijkse griepperiode resulteert dit in wekelijkse rapportages over het verloop van de epidemie. De afgelopen week meldden zich 160 patiënten met griepklachten per 100.000 mensen, een lichte afname vergeleken met de week ervoor (166 patiënten).

Donker: „Natuurlijk hebben veel meer mensen griep, maar lang niet iedereen gaat naar de dokter. Als aangesloten huisartsen rapporteren we het hele jaar door alle van griep verdachte patiënten en nemen bij de eerste twee die in de praktijk binnenkomen keel- en neusuitstrijkjes. Die worden opgestuurd en onderzocht door het NIC, het Nationaal Influenza Centrum. De uitslagen worden verwerkt in onze wekelijkse rapportage en nieuwsbrief.”

Het griepverloop wordt in Nederland bijgehouden door het Nivel en het NIC. Het NIC is een samenwerking van het Erasmus MC in Rotterdam en het RIVM in Bilthoven. Deze instanties verstrekken ook de uitkomsten van onderzochte virusmonsters afkomstig van grieppatiënten die in ziekenhuizen zijn opgenomen.

Wat blijkt uit de virusmonsters?

„We zien dat de influenza B-virussen dominant zijn bij zowel grieppatiënten in de huisartsenpraktijken als in de ziekenhuizen. De influenza B-virussen worden verdeeld in twee soorten: B-virussen van de zogeheten Yamagatalijn en van de Victorialijn. De eerste soort komt dit seizoen verreweg het vaakst voor.”

Is dat bijzonder?

„Een beetje wel. De meeste griepepidemieën worden veroorzaakt door influenza A-virussen. Overigens zijn die nu ook actief, met name de twee subtypen H3N2 en H1N1.

Het dominante virustype is ook niet overal hetzelfde. In de meeste EU-landen is dit deze winter het influenza B-virus, maar niet in Frankrijk en het Europese deel van Rusland. Daar overheerst een A-virustype. (Zie: flunewseurope.org en klik op het kaartje).

Bij grieppatiënten die in ziekenhuizen zijn opgenomen komen we die influenza A-virussen iets vaker tegen dan in de huisartsenpraktijken, respectievelijk in 25 en 14 procent van de gevallen. Dat is ook wel enigszins verklaarbaar. De A-virustypen zijn doorgaans wat agressiever dan de B-varianten. Ze veroorzaken vaker complicaties en daarom liggen die patiënten ook vaker in een ziekenhuis.”

In het jongste griepvaccin zaten geen eiwittenfragmenten van het huidige B-virus waardoor het minder goed werkt?

„Dat klopt. Er zat alleen B-virus in van de Victorialijn, niet van de dominante Yamagatalijn waar we nu mee te maken hebben. In de eerste landen waar inmiddels is gekeken naar de effectiviteit van het griepvaccin tegen dit virustype B werd deze geschat op 37 tot 55 procent. Dat heeft te maken met kruisbescherming tegen het ontbrekende virustype die het vaccin nog biedt.

Een speciale commissie van de Wereldgezondheidsorganisatie waarin gerenommeerde virologen en griepdeskundigen zitten, bepaalt jaarlijks hoe het griepvaccin moet worden samengesteld. Nu blijkt dat ook zeer geleerde dames en heren er soms naast kunnen zitten.”

Zijn er nu meer grieppatiënten dan andere jaren?

„Daar begint het op basis van de jongste grafieken wel op te lijken. Huisartsen zien vooral heel jonge kinderen, scholieren en 65-plussers met griepachtige verschijnselen.”

Hoe zit het met het aantal gemelde complicaties?

„Dat valt tot dusver mee. Wel zijn er wat meer kwetsbare ouderen die een longontsteking krijgen. Mogelijk heeft dat te maken met de verminderde werking van het vaccin.”

Is het een trend dat de griepepidemieën wat langer aanhouden dan vroeger?

„Het lijkt er wel op. Gemiddeld duurt een epidemie negen weken. De laatste jaren zitten we daarboven. In 2014-2015 hield de griep 21 weken aan, het jaar erop 11 weken en vorig jaar 15 weken. We gaan inmiddels de achtste week in voor de jongste epidemie. En zoals het er nu naar uitziet, houdt die nog wel even aan.”

Heeft u daar een verklaring voor?

„Nee, er wordt gedacht aan klimaatverandering of verandering van het virus, maar het kan ook toeval zijn. Er wordt onderzoek naar gedaan, maar het zal wel een aantal jaren duren voordat we daar zekerheid over hebben.”