”Het smalle pad van de liefde”, zo heette Van der Meers roman uit 2013, waarin dwars door buitenechtelijke liefde en overspel heen een bekering plaatsvindt. Of waarin –zoals dat lichtvoetiger op de achterflap werd verwoord– „een innerlijk religieus ontwaken” wordt verbeeld. Die ommekeer maakte niet elke lezer mee. De vraag is: was het proces niet goed genoeg beschreven? Of klopt het wat Van der Meer zelf zei: zodra het over het christelijk geloof gaat, zijn (seculiere) lezers minder bereid tot ”the suspense of disbelief” (het opschorten van ongeloof), een principe dat elke fictielezer bewust of onbewust toepast zolang hij meegaat in een verzonnen verhaal.

Hoe dan ook, Van der Meer krijgt nogal eens het verwijt dat ze te sturend aanwezig is in haar fictie, waardoor de lezer zich onvrij voelt. Als auteur is ze te moralistisch.

Herkenbaar

Dat zou je van de nieuwe bundel ”Brood, zout, wijn” ook kunnen zeggen. Elk verhaal heeft een duidelijke boodschap, waar je nauwelijks omheen kunt. Toch is die dit keer misschien beter te pruimen voor alle soorten lezers, omdat het thema minder beladen is. Door alle verhalen heen is ”verhuizing” de rode draad, hoewel in het ene verhaal nadrukkelijker aanwezig dan in het andere.

Bijna iedereen weet wel hoe het voelt om voor het eerst het huis binnen te stappen waar je via Funda al zo vaak naar binnen gluurde. Bijna iedereen kent de verkooppraatjes van de makelaar, doorzichtig of juist gewiekst. Menigeen zal ook het laatste paniekerige rondje door je te koop staande huis herkennen, vlak voor de eerste bezichtiging plaatsvindt, waarbij je een vergeten vuilniszakje zolang maar in de droger stopt. Om maar niet te spreken van de innerlijke twijfel die kan toeslaan: wil ik eigenlijk wel dat anderen mijn ooit zo zorgvuldig opgebouwde nestje compleet gaan strippen en verbouwen?

Al die dingen schrijft Van der Meer mooi en soms ontroerend op, wat van deze bundel minstens een aardig cadeautje maakt voor verhuizenden in je omgeving. (Tussen elke klus door kun je best een kort verhaal lezen.) Daarbij laat ze haar personages boeiende observaties doen. Zoals dat flatbewoners langer in pyjama blijven rondlopen; er is toch niemand die dat van buitenaf ziet.

Maar Van der Meer zou Van der Meer niet zijn als het hierbij bleef. Na de brede paden van algemene herkenning neemt ze smallere weggetjes, tot in de vreemde kronkels van een hersenpan.

Want wat als je zo wanhopig verlangt naar je oude huis dat je een sleutel achterhoudt en er op een nacht inbreekt? Of wat als je als makelaar ineens liever het huis niet verkoopt omdat je de vrouw van het geïnteresseerde stel zo leuk vindt en haar eigenlijk niet gunt aan de pummel die ze bij zich heeft?

Inleven

Van der Meer wil het menselijk hart kennen en verkennen. Daarom kruipt ze met liefde in de hoofden, ook als het allemaal wat minder christelijk is. Zoals in het verhaal ”Maagdenroof”, dat dan weer minder met verhuizing te maken heeft, maar wel met een schokkende omslag in het huis en hart van een oudere vrouw, wanneer ze onverhoeds verleid wordt door een veel jonger meisje dat haar op een intieme manier interviewde. Dat dat meisje pardoes daarna een zwaar ongeluk krijgt, is weer zo’n toevalligheid waarbij je denkt: nu gebeurt er te veel, nu componeert de schrijfster te nadrukkelijk.

En toch zit het verhaal in je hoofd en wil er niet meer uit. Want je denkt: ik snap het, zo gaat dat dus wanneer iets moois –oprechte kwetsbaarheid tussen twee mensen van hetzelfde geslacht– gaat erotiseren.

Menselijk

Dat dubbele geldt eigenlijk voor elk verhaal: er zit iets irritant geconstrueerds in en toch blijven ze haken. Omdat er iets (pijnlijk) herkenbaar in is, omdat je gaat begrijpen wat je niet wilt begrijpen. Of omdat Van der Meer misschien toch gewoon een heel goede schrijver is wier warme belangstelling voor al wat menselijk is aanstekelijk werkt. Waar je dan toch maar weer een verhalenbundel voor aanschaft. Waar je graag je ongeloof eens voor opschort.

Boekgegevens

Brood, zout, wijn, Vonne van der Meer; uitg. Atlas Contact, Amsterdam, 2017; ISBN 978 90 254 5070 0; 192 blz.; € 19,99.