Wat is de aanleiding voor de plotselinge omslag?

Helemaal plotseling komt dit niet. Beleggers kijken reeds langer met argusogen naar de ontwikkeling van de rente in de Verenigde Staten. Sommige analisten spraken in dit verband al eerder van een keerpunt. De tienjaarsrente aan de overzijde van de Oceaan is in de achterliggende periode flink opgelopen. Begin december stond die op zo’n 2,3 procent, inmiddels reikt die tot boven de 2,8 procent.

Vrijdagmiddag bleek uit de jongste cijfers dat de loonstijging in de VS wat steviger uitvalt. De markten grepen vooral dat bericht aan om een neerwaartse beweging in gang te zetten. Die informatie duidt er namelijk op dat mogelijk de inflatie de kop opsteekt. In reactie daarop zal de Federal Reserve (Fed), de Amerikaanse centrale bank, zijn tarieven verder, wellicht in een versneld tempo, naar boven aanpassen. Dat is niet prettig voor bedrijven –het betekent immers dat geld lenen duurder wordt– en dus niet gunstig voor de aandelenkoersen.

Maar de centrale banken zitten toch juist te wachten op meer inflatie?

Zeker, dat klopt. Als de inflatie inderdaad aantrekt, kunnen zij hun ruime monetaire beleid afbouwen en de rente verhogen. Wat nu gebeurt, geeft aan dat ze daarbij uiterst zorgvuldig moeten opereren, want anders veroorzaken zij een bloedbad op de financiële markten. Zij zitten in een lastig parket; stuurmanskunst gevraagd.

De rente stijgt, dus kun je nu maar beter obligaties kopen?

Zet de huidige trend door, dan zullen nieuwe obligaties een hoger rentepercentage krijgen. Degenen die deze schuldpapieren kopen, zijn daarmee goed af. Op oude, eerder uitgegeven obligaties verandert de vergoeding echter niet; die staat voor de hele looptijd vast. Daardoor zal de vraag ernaar afnemen en zullen de koersen ervan dalen. Beleggers, waaronder pensioenfondsen, zien op die manier de waarde van hun bestaande portefeuille verminderen. Op termijn resulteert een hogere rente voor hen in meer inkomsten, maar in eerste instantie lijden zij verliezen. Ook dit laatste is een reden voor de centrale banken om het voorzichtig aan te doen.

Is er sprake van een echte kentering op de aandelenmarkten?

De koersen zijn de afgelopen tijd als een raket de omhoog geschoten, vooral in de VS. De indices op Wall Street boekten het ene na het andere record. De Dow Jones kreeg er in ongeveer anderhalve maand 2000 punten bij! Dat er een terugslag volgt, wekt daarom geen verbazing, mag je zelfs als gezond aanmerken. Maar: of het enkel een kortstondige correctie betreft of dat we een langere weg naar beneden gaan afleggen, is koffiedik kijken. Dat kun je pas achteraf vaststellen.

Rentevrees bij beleggers, goed nieuws misschien voor spaarders?

In de VS zijn de monetaire bestuurders al langer bezig om de rente geleidelijk op te trekken, weg van de historisch ongekend lage niveaus. De markten houden rekening met drie verdere stapjes dit jaar. De Europese Centrale Bank (ECB) is nog lang niet zover. Die blijft tot zeker tot eind september obligaties opkopen. Of dan dat stimuleringsprogramma, bedoeld om de inflatie aan te jagen, volledig stopt, daarover valt later een beslissing. Een officiële renteverhoging in Europa laat in ieder geval ongetwijfeld nog een poos op zich wachten.