Zelfwaardering klinkt voor ons heel normaal, maar is een vrij nieuw concept. Het begrip bestaat een goede honderd jaar, maar de doorbraak kwam pas aan het eind van de vorige eeuw. De Amerikaanse onderzoeksjournalist Will Storr beschrijft in het hoofdstuk ”The special self” van zijn vorig jaar verschenen boek ”Selfie” hoe de Task Force on Self-Esteem de VS veroverde. Hij toont daarbij goed gedocumenteerd aan dat deze invloedrijke beweging op zandgrond is gebouwd. Zelfwaardering gaat haar belofte dus ook niet waarmaken.

Het is trouwens verbijsterend om te zien hoe christenen geneigd zijn met de bril van deze moderne psychologie de Bijbel te lezen. Welke Bijbelse argumenten worden er tegenwoordig aangereikt om zelfwaardering te promoten? Laat ik twee bekende voorbeelden noemen.

De eerste: je moet jezelf liefhebben. Er staat immers: hebt uw naaste lief als uzelf. Maar dat is een volstrekte mislezing. De opdracht is niet: jezelf liefhebben, maar: je naaste liefhebben. Stel je voor. De Heere Jezus sprak deze tekst uit tegenover de rijke jongeling. Zou Hij hem de impliciete boodschap gegeven hebben zichzelf (nog meer) lief te hebben? Nee, de boodschap was en is: zoals je in je leven geneigd bent jezelf op de eerste plaats te zetten, zet zo je naaste op de eerste plaats.

Een tweede gedeelte dat graag gelezen wordt om te laten zien hoe speciaal wij zijn (een parel in Gods hand) is Psalm 8. En inderdaad, als je deze psalm door de bril van de psychologie leest, kun je blij worden, omdat de mens met mooie poëtische woorden op een heerlijk voetstuk wordt geplaatst. Hoe bijzonder is de mens! Wat is de mens dat Gij hem bezoekt. Een weinig minder dan de engelen. Met eer en heerlijkheid gekroond. Hij heerst over de hele schepping. Wow! Maar als je die bril afzet, wrijf je je ogen uit. Je snapt onmiddellijk dat deze lezing de plank volledig misslaat. Als je midden in de schepping staat, voor de eindeloze zee, oog in oog met de wonderen der natuur, dan word je niet groot, maar klein. Nog sterker geldt dat als God je bezoekt. Een heilig God, Die zo’n nietig mens een bezoek waardig keurt: je wordt zo klein als een erwt. Zoals de moeder van Simson en de moeder van Jezus. Psalm 8 gaat helemaal niet over de mens. Psalm 8 gaat over God. O Heere, onze Heere, hoe groot is Uw Naam!

Terug naar iemand met een negatief zelfbeeld. Zouden we niet allemaal een negatief zelfbeeld moeten hebben? Jezelf verfoeien? Door de zonde? Ook dat lijkt me een misvatting. Als deel van de schepping mag je in jezelf de heerlijkheid van God terugzien. Neem dat wonderlijke oog. Hoe heerlijk! De zonde zit niet in ons oog, maar in hoe we dat oog gebruiken. Waar we naar kijken. We kunnen ons verwonderen over de bouw van onze spieren, van ons brein; de zonde is dat we vertrouwen op onze benen, op ons inzicht, in plaats van op God. De zonden zitten niet in onze gaven, maar in het feit dat we die gebruiken als wapenen voor ongerechtigheid (Rom. 6:13).

De remedie voor een negatief zelfbeeld is niet zelfwaardering maar zelfaanvaarding. Ons probleem is dat we geneigd zijn onszelf te oordelen. Dat betekent zelfwaardering letterlijk: jezelf waarderen, een inschatting maken over jezelf, kritisch kijken naar jezelf als schepsel van God. Heeft God mij het juiste uiterlijk gegeven, de juiste gaven? Maar wij worden helemaal niet geroepen om te oordelen. God heeft ons gemaakt zoals Hij heeft gewild. De vraag die we wel mogen stellen is: Wat wil de Heere dat ik van dag tot dag doe met de gaven die Hij mij heeft gegeven? Pas als je je in je denken richt op de eigenschappen van God in plaats van je eigen kwaliteiten, op Gods wil in plaats van je eigen wensen, valt alles op zijn plek. Dan hoef je jezelf niet meer te beoordelen. Geen zelfwaardering, maar zelfaanvaarding.

Reageren? welbeschouwd@refdag.nl