Duitsland te belangrijk om te lang zonder regering te zitten
Voorlopig zal er in Duitsland geen nieuw kabinet zitten. De sociaaldemocraten van de SPD hebben zondag wel toestemming gekregen van de leden om officieel te onderhandelen met de christendemocraten van CDU en CSU. Maar die meerderheid is bijzonder krap (56 procent). Dat geeft SPD-leider Schulz een excuus om steeds op de rem te trappen. Elk compromis dat CDU-leider Merkel verlangt, kan Schulz beantwoorden met de opmerking: „Jij en ik zijn het wel eens, maar die partijleden – die pruimen dit echt niet.”
De verkiezingen van 24 september liggen precies vier maanden achter ons. Tot nu toe zijn er alleen aftastende gesprekken (”Sondierungen”) geweest. Eind november strandde de zogeheten Jamaicacombinatie van CDU/CSU, FDP en Groenen. De afgelopen twee maanden waren nodig om de SPD erbij te betrekken.
Twee weken geleden leverden de verkennende gesprekken tussen Merkel en Schulz een eerste schets op, waarover de SPD-partijleden zondag stemden. De partijleiders hadden uiteindelijk zelfs een hele nacht doorgepraat over dit stuk. Dit zou erop kunnen wijzen dat er van beide kanten grote offers nodig waren om dit akkoord te bereiken. Maar vanuit de SPD klonken onmiddellijk geluiden dat er op allerlei punten reparatie (”Nachbesserung”) nodig was.
Schulz heeft de partij eerder al beloofd dat hij de leden het laatste woord zal geven. Dat betekent dat hij gedurende alle onderhandelingen onder druk staat. Elke toezegging die hij doet, kan de partij later weer afkeuren.
Toch is het goed dat de SPD bereid is over een nieuwe ”grote coalitie” te praten. De partij nam vier maanden geleden hetzelfde standpunt in als in Nederland de PvdA na de verkiezingen, namelijk dat (zware) verliezers niet behoren te regeren. Op zich is dat een logische gedachte.
Het verschil tussen Berlijn en Den Haag is echter dat er in Nederland een alternatieve combinatie bestaat. Die is er in Berlijn niet.
De SPD is het als oude volkspartij ook wel aan haar stand verplicht om verantwoordelijkheid te nemen voor het landsbestuur. De sociaaldemocraten zijn geen kleine partij in de marge die vrijblijvend kan zeggen dat het beleid haar vandaag niet smaakt. Daarom is het wijs en verstandig dat de sociaaldemocraten hun weigering opgeven.
Dat betekent niet dat de SPD in alle opzichten voor goed beleid staat. De openstelling van het huwelijk voor homoseksuelen is de afgelopen zomer er vooral dankzij de SPD doorgejaagd. Duitsland was onder de grote landen in West-Europa het laatste dat vasthield aan het klassieke huwelijk. Het is zeker niet uitgesloten dat het historische stembusverlies eind september met deze SPD-opstelling te maken had. Maar dit valt niet meer terug te draaien. Bovendien is het gewicht van Duitsland in Europa en de wereld te groot om het te lang zonder dienstdoende regering te laten zitten.
