De eerste gespreksronde over de grondwet beperkte zich donderdag tot het herhalen van de standpunten door alle landen. De Ierse premier en EU-voorzitter Ahern keek tevreden terug op die bijeenkomst. „We hebben een goed gesprek gehad”, aldus Ahern. „Ik ben niet al te optimistisch, maar er is vastberadenheid om er nu uit te komen.” De meningsverschillen zijn volgens hem niet onoverbrugbaar.

Premier Balkenende noemde de sfeer „goed”, maar voegde eraan toe dat „dit nog niet het eindspel is.” Volgens hem zijn nu alleen nog maar de posities gemarkeerd. Of de intergouvernementele conferentie (igc) in tegenstelling tot vorig jaar december nu wel zal slagen, kon hij gisteren nog niet zeggen.

Onenigheid tussen de EU-lidstaten concentreert zich op een beperkt aantal punten. Dat betreft onder andere de stemmenweging en de toekomstige opzet van de Europese Commissie. Ook het ontbreken van een verwijzing naar God in de preambule van de grondwet speelt een belangrijke rol op de top.

Vijf rooms-katholieke landen, waaronder Italië en Polen, pleitten er gisteren nadrukkelijk voor toch zo’n verwijzing in de grondwet op te nemen. Volgens de Poolse premier Belka zou het ontbreken van de Naam van God in de grondwet het enthousiasme voor Europa nog verder doen dalen in zijn eigen land en in andere landen. „De grondwet moet mensen duidelijkheid geven over hun identiteit.” Het is echter nog maar de vraag of het pleidooi van de rooms-katholieke landen tot concrete resultaten leidt.

Duitsland probeerde donderdag de plooien glad te strijken door met een eigen voorstel te komen. Net als in de Duitse grondwet zou er in de preambule een zin moeten komen als: „Indachtig hun verantwoordelijkheid voor God en de mensen…” Dat voorstel haalde het niet. Grootste tegenstander van het opnemen van de Naam van God in de grondwet is Frankrijk. Dat land is tevreden met de huidige tekst in de preambule die verwijst naar de culturele, religieuze en humanistische erfenis van Europa. „Frankrijk is niet antichristelijk”, zei de Franse president Chirac donderdag. „We zijn een oude christelijke beschaving, maar wij hebben deze discussie honderd jaar geleden al gevoerd en die gaan we niet meer heropenen.”

Premier Balkenende hoopt op de Europese top overeenstemming te bereiken over een tweetal financiële punten: het stabiliteits- en groeipact en het veto bij de vaststelling van de Europese meerjarenbegroting. Op dat laatste punt „ontwikkelt de gedachtegang zich goed”, aldus de premier. Hij heeft „goede hoop” dat het veto voor ieder land in elk geval voorlopig behouden blijft.

Over het andere punt, het stabiliteitspact, is nog volop discussie. Voornaamste tegenstander van de Nederlandse wens om strenge eisen tegen overtreders van dat pact vast te leggen, is Duitsland. Luxemburg, Oostenrijk en Portugal steunen ons land. „We staan bepaald niet alleen”, concludeerde Balkenende donderdag.

Ondanks alle pogingen een Europese grondwet vast te stellen, is het nog maar de vraag of die ooit van kracht wordt. Alle lidstaten moeten de grondwet ratificeren, in veel gevallen per referendum. Gezien de groeiende euroscepsis is de kans groot dat een of meer landen tegenstemmen.