Voor de Nederlandse financiële concerns brengen de in te voeren internationale regels forse gevolgen mee. Een aantal vragen.

Basel 3, wat is dat precies?

In 2008 raakten veel banken in de problemen. Overheden sprongen met belastinggeld bij om ze te redden. Om herhaling te voorkomen, is daarna begonnen met het optuigen van strengere vermogenseisen. De laatste tijd werd er binnen het zogeheten Baselse Comité, de club van toezichthouders, vooral gesproken over de vrijheid die de betrokken ondernemingen behouden bij het beoordelen van risico’s. Het resultaat van die onderhandelingen vinden we terug in het recent gesloten akkoord.

Waar komt het bij de nieuwe regels in de kern op neer?

Banken hanteren tot dusver hun eigen methode voor het meten van de risico’s dat zij geld dat zij, vooral in de vorm van leningen, hebben uitgezet, niet terugkrijgen. In de toekomst mag de uitkomst van die weging niet lager liggen dan 72,5 procent van wat die zou zijn in een standaardmodel. Er geldt een overgangsregime tot 2027.

Wat betekent dit voor de Nederlandse banken?

Die hebben veel hypotheken op hun balans staan. De praktijk leert dat woningbezitters in ons land doorgaans trouw hun rente- en aflossingsverplichtingen nakomen. Maar straks zijn de banken toch verplicht het risico hoger in te schatten en dan zullen zij dus ook hun reserves, die bedoeld zijn om eventuele verliezen te kunnen opvangen, moeten uitbreiden. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft berekend dat een aanvulling van 14 miljard euro nodig is. Om dat in perspectief te plaatsen: de grote spelers in ons land behalen jaarlijks samen gemiddeld zo’n 6 miljard euro winst.

Staatsobligaties waren een ander gevoelig punt in het overleg. Wat is er op dit punt uit de bus gerold?

Nog niets. En dat leidt tot een vreemde situatie. Door de voorschriften voor hypotheken zullen vooral de in het algemeen als solide aangemerkte banken in Noord-Europa getroffen worden. Banken in zuidelijke Europa hebben veelal veel geld belegd in staatsobligaties. Daarvoor gelden voorlopig geen kapitaaleisen, terwijl bijvoorbeeld de gebeurtenissen in Griekenland toch duidelijk hebben aangetoond dat aan die post op de balans wel degelijk het gevaar van wanbetaling kleeft.

Wat kan Nederland nog doen om de voor onze banken ongunstige bepalingen bij te buigen?

Het betreft een akkoord tussen de toezichthouders. De beoogde regels moeten hierna worden vertaald in wetgeving, in ons geval wetgeving in EU-verband. Nederland zal ongetwijfeld proberen om tijdens het af te leggen traject in Brussel –en dat gaat veel tijd vergen– verzachtingen aan te brengen. Overigens voorzag een eerdere versie vanuit Basel in een extra kapitaalbehoefte van maar liefst 50 miljard.

Wat zullen burgers en bedrijven merken van het nieuwe regime?

Als banken meer geld moeten reserveren, zullen ze minder krediet kunnen verstrekken. Waarschijnlijk zullen ook de prijzen van de producten met een hogere risicoweging omhooggaan. Bankbestuurders hebben daarvoor al gewaarschuwd. Met andere woorden: woningbezitters betalen straks een hogere rente voor hun hypotheek.