Het Sociaal en Cultureel Planburau ging op onderzoek uit en legde het oor onder meer te luisteren bij 104 raadsgriffiers. Deze functionarissen zijn als het ware de verbindende schakel tussen het college en de gemeenteraad. Raadsleden voorafgaand aan debatten tijdig voorzien van informatie is een van hun belangrijkste taken. Door hun contacten met raadsleden zijn griffiers vaak goed in staat in te schatten in hoeverre deze zijn opgewassen tegen hun taak. Hebben zij voldoende tijd? En: hoe is het gesteld met hun kennis en vaardigheden?

Ten aanzien van de beschikbare tijd is het beeld in 13 procent van de gemeenten negatief. De griffiers van deze plaatsen geven aan dat het de raadsleden altijd, dus structureel, ontbreekt aan voldoende tijd. In nog eens een kwart van de gemeenten is het beeld tamelijk somber te noemen; de griffiers rapporteren dat het raadsleden soms ontbreekt aan tijd.

Divers beeld

De situatie is van gemeente tot gemeente verschillend. Opvallend is de situatie in gemeenten met meer dan 100.000 inwoners. Volgens de griffiers ontbreekt het de raadsleden in bijna 30 procent van deze gemeenten structureel aan voldoende tijd.

Ook het beeld van het kennispeil van de raadsleden is divers. In het algemeen geeft 51 procent van de griffiers aan dat raadsleden vaak of altijd voldoende kennis en vaardigheden hebben om hun taken goed te kunnen uitvoeren. Middelgrote gemeenten komen met een percentage van 58 het best uit de bus.

In 13 procent van de gemeenten is nooit of hooguit soms sprake van voldoende kennis en vaardigheden. Kleine gemeenten zijn hier de negatieve uitschieter: van 31 procent is het kennispeil naar het oordeel van de griffiers ondermaats.

In het maandag verschenen rapport probeert het SCP ook te achterhalen welke effecten het overhevelen van zorgtaken naar gemeenten heeft gehad. Een lastig te beantwoorden vraag, zo blijkt. De informatie die gemeenten aanleveren is niet altijd volledig, de diverse databestanden waaruit het SCP kan putten spreken elkaar soms tegen en van sommige kwetsbare groepen is de hulpvraag nog niet of maar nauwelijks in beeld gebracht.

Duidelijk is wel dat het deel van de Nederlandse bevolking dat zorg en/of ondersteuning ontvangt vanuit de gemeente min of meer stabiel is gebleven. Het gaat om zo’n 1,6 miljoen mensen; ongeveer eentiende deel van de Nederlandse bevolking.

De hoofdboodschap van het rapport is overigens geruststellend: in 2015 en 2016 bleef de kwaliteit van leven van burgers met een hulpvraag volgens het SCP over het algemeen „stabiel.”

Niettemin constateren de onderzoekers ook een aantal verslechteringen. Zo zijn meer burgers die een beroep doen op de Wet maatschappelijke ondersteuning zich eenzamer gaan voelen. Zij missen een intieme relatie of een vertrouwenspersoon. In 2015 voelde 17 procent zich eenzaam, vorig jaar 22 procent. Waar dit aan ligt, vermeldt het rapport niet.

Verder blijkt het beroep van ouders op de jeugdzorg te zijn toegenomen; gemiddeld met zo’n 1,4 procent per jaar.

Lokale verantwoording

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) onderstreepte maandagmorgen in een reactie dat de verschillen tussen gemeenten inmiddels dermate groot zijn dat het met de SCP-onderzoeksmethode ondoenlijk is om gefundeerde uitspraken te doen over de feitelijke gemeentelijke ontwikkelingen, „alsook over de vraag hoe inwoners de hulpverlening daarbinnen ervaren.”

Volgens de VNG is het daarom beter dat alle gemeenten zich voortaan ieder afzonderlijk tegenover hun burgers verantwoorden over het gevoerde sociale beleid.