Kerken Brabant zetten deuren wijd open
In heel de provincie Brabant gaan komende zondag honderden kerken open voor het publiek tijdens de eerste Brabantse Open Kerkendag. Een klein aantal deelnemende protestantse kerken koos voor openstelling op zaterdag.
De kerken die meedoen aan het initiatief zetten niet alleen hun deuren open, maar bieden waar mogelijk een cultureel programma aan, zoals een rondleiding, tentoonstelling of muziekuitvoering. In Wijk en Aalburg bijvoorbeeld is een expositie over dopen te zien.
De aanleiding voor de Open Kerkendag is geen vrolijke. Van de vierhonderd kerken in Brabant zullen er maar liefst 250 in de komende tien jaar hun religieuze functie verliezen, zeggen deskundigen. Dan is er geen eredienst meer en blijven oude kerkenpaden op zondagmorgen leeg. Monumentale kerkgebouwen dreigen, als er niets gebeurt, verloren te gaan.
Om dat doemscenario te voorkomen, sloegen verschillende kerken en erfgoedorganisaties de handen ineen. Erfgoedstichting De Brabantse Hoeders nam het initiatief; onder meer de Protestantse Kerk en de bisdommen van Breda en ’s-Hertogenbosch sloten zich erbij aan.
„Torens en kerken bepalen het aanzien van Brabant”, staat er te lezen op de website van openkerkenbrabant.nl. Ze vertellen „het woordenloze verhaal van hun geschiedenis.”
Deze gebouwen, „de krachtigste materiële uitingen van de Brabantse identiteit zijn met bloed, zweet en tranen gebouwd voor de eredienst.”
Dat er op dit punt bewustwording ontstaat, vindt de organisatie van de dag dan ook van het grootste belang. Het streven is om alle Brabanders kennis te laten maken met het godsdienstige erfgoed in hun provincie. En –wat meer is– hen mee te laten denken over de toekomst ervan.
Op de website van de Open Kerkendag wordt de herbestemming van al deze gebouwen het grootste culturele probleem van Brabant genoemd. Er zijn niet veel mensen die weten hoe ze een kerkgebouw een nieuwe functie kunnen geven, stelt de organisatie. „Er is weinig geld. Er is weinig expertise.” En ook: er is weinig tijd. Kerken die aan de eredienst zijn onttrokken kunnen niet lang leeg blijven staan, omdat ze dan verloederen. Zowel leegstand als afbraak van gebouwen die al generaties lang meegaan, stuit de Brabantse gemeenschap tegen de borst, zo blijkt keer op keer. Zo was er de afgelopen maanden veel discussie over de voorgenomen sloop van de St. Petrus’ Bandenkerk in Son en Breugel. Het verzet mocht niet baten, met Kerst wordt de laatste dienst in de kerk gehouden.
De Brabanders moeten in actie komen, vinden de organisatoren van de kerkendag. Dat kan zondag.
Of zaterdag. Protestantse kerken die bezwaar hebben tegen deelname aan de openstelling op zondag, hebben namelijk de mogelijkheid om op zaterdagmiddag open te gaan. Zo’n dertien kerken maken hier gebruik van. Verder zijn een stuk of tien kerken zowel op zaterdag als op zondag te bezichtigen.
In heel de provincie Brabant doen kerken mee aan de open dag. Een digitale kaart op de website maakt inzichtelijk welke kerken open zijn. Daarnaast geeft de organisatie een routeboekje uit met verschillende auto- en fietsroutes die langs de deelnemende Brabantse kerken voeren.
De organisatie roept bezoekers op foto’s van kerken te maken en die rechtenvrij te uploaden naar Wikimedia Commons, de beeldbank achter de internetencyclopedie Wikipedia. Het religieus erfgoed van Noord-Brabant wordt zo vastgelegd voor het nageslacht, is de gedachte.
Een jury kiest uit de inzendingen de beste foto. De winnaar krijgt een recent verschenen boek over verdwenen kerken in Noord-Brabant.
