In een ontmoeting met Nederlandse journalisten vrijdag legde hij eerst omstandig uit dat de bal nu ligt bij de Iraakse interim-regering, die officieel op 30 juni aantreedt. „Het debat over NAVO-optreden in Irak begint in Bagdad. Wij kunnen de discussie alleen starten op verzoek van de nieuwe regering.”

De Nederlandse oud-minister van Buitenlandse Zaken houdt echter wel rekening met zo’n verzoek uit Bagdad. „Daarom zijn we intern ook wel dingen aan het voorbereiden. Maar daarover treed ik nu nog niet naar buiten. Ik houd de kaarten nog tegen de borst.”

De NAVO speelt momenteel geen formele rol in Irak, al hebben zestien lidstaten, waaronder Nederland, wel troepen in het land. Ook zorgt het bondgenootschap voor ondersteuning aan de Poolse militairen in Irak.

De Hoop Scheffer weet hoe gevoelig Irak ligt binnen het bondgenootschap. Vorig jaar februari bracht een Turks verzoek om bescherming tegen aanvallen uit het Arabische land de NAVO in de diepste crisis sinds haar oprichting in 1949. Frankrijk en Duitsland wilden op geen enkele wijze meewerken aan een in hun ogen wild Amerikaans avontuur.

De secretaris-generaal wil daarom behoedzaam handelen. „Op onze top in Istanbul op 28 en 29 juni staat een uitgebreide werklunch gepland. De regeringsleiders nemen slechts één assistent mee naar die lunch. President Bush zal daar bijvoorbeeld met Condoleezza Rice zijn. Daar zal de algehele stand van zaken in de transatlantische betrekkingen aan de orde komen en ik verwacht daar ook debat over Irak.”

De Hoop Scheffer ziet deze discussie niet somber in. „Ik vind dat het bondgenootschap dit debat niet uit de weg moet gaan. Dat zou betekenen dat we de deur voor de neus van de Verenigde Naties dichtslaan. Ik heb daarom goede hoop op een consensus onder de 26 lidstaten.”

Het afwijzen van een verzoek aan de NAVO betekent ook dat het bondgenootschap Irak in de kou laat staan. „We kunnen ons niet permitteren dat dit land in een burgeroorlog eindigt. Bovendien is het goed dat de multinationale strijdmacht die nu in Irak optreedt, wordt verbreed, bijvoorbeeld met Arabische troepen.”

De in januari aangetreden NAVO-topman sprak vrijdag zo geroutineerd dat het leek alsof hij dit werk al jaren deed. In werkelijkheid werd hij echter luttele dagen na de terreuraanslagen op 11 september 2001 afgedankt als CDA-leider en leek het met zijn loopbaan gedaan. Maar in zijn nieuwe functie voert hij weer vrijmoedige gesprekken met de hoogste wereldleiders om het terrorisme te bestrijden.

En intussen moet hij als bruggenbouwer vermijden dat er opnieuw ruzie ontstaat. Af en toe benadrukt hij daarom dat Frankrijk „een buitengewoon actieve bondgenoot” is, omdat Parijs binnen de NAVO synoniem is aan dwarsliggen. En daarom ook legt hij de Amerikanen „telkens” uit dat een gezamenlijke Europese defensiepolitiek geen bedreiging is voor de NAVO. „Dat is juist in ons belang. De EU kan veren voor onze mond wegblazen.”

De NAVO-topman beschouwt terreurbestrijding als een hoofdtaak van de internationale organisatie. „De huidige terroristen hebben maar één doel, en dat is het vernietigen van de essentiële waarden van onze samenleving. Het terrorisme bedreigt ons in het groot. De NAVO moet een maximale bijdrage leveren aan de bestrijding hiervan.”

De belangrijkste plaats waar de NAVO dat op dit moment doet, is Afghanistan, waar kort na de aanslagen van september 2001 het Taliban-regime werd verdreven. „We moeten voorkomen dat Afghanistan opnieuw een veilige haven voor terroristen wordt”, aldus de secretaris-generaal, die op 5 juli een officieel bezoek aan Nederland brengt.

De NAVO is ook actief op de Balkan (Bosnië en Kosovo), maar Afghanistan is „prioriteit nummer één”, aldus De Hoop Scheffer. „In Istanbul moet worden besloten dat wij vijf zogenaamde provinciale reconstructieteams naar Afghanistan sturen, om de huidige ISAF-operatie buiten Kabul in het noorden uit te breiden. Verder zal de NAVO helpen bij de verkiezingen in september.”

De operatie in Afghanistan verloopt echter niet vanzelf. „Het is de eerste operatie buiten het grondgebied en brengt ons veel logistieke problemen. Verder is het heel moeilijk om politieke verplichtingen om te zetten in daadwerkelijke troepenleveranties. Daar zit een bobbel in de slang. Ik ben daarom niet tevreden over hoe dat op dit moment loopt.”