Wie een theologisch boek zocht, deed er goed aan de gang te maken naar Antiquariaat Müller in Vlaardingen. Eigenaar Henk Müller had vrijwel elk boek. En hij wist ook precies waar het stond in zijn verzameling, die op het hoogtepunt bestond uit meer dan 1 miljoen boeken.

Maar Henk Müller is niet meer. In juli overleed hij op 64-jarige leeftijd aan de gevolgen van longkanker. Weduwe Jannie (65), met wie hij de boekhandel runde, bleef met een indrukwekkende verzameling boeken achter. Ze kijkt met gemengde gevoelens terug op de afgelopen dertig jaar. „De boeken waren zijn lust en zijn leven en de zaak was altijd open. Aan vakantie had hij geen behoefte.”

Ze overwoog geen enkel moment om door te gaan. „De omzet liep direct terug na Henks overlijden. Ik beschik niet over zijn kennis en netwerk.”

Guldenboekendagen

In 1987 begon Henk Müller met een boekhandel in de woonboerderij van het echtpaar in Poortugaal. Al snel volgde uitbreiding. Hij betrok in 1990 een pand in Hoogvliet, een paar kilometer verderop. In 1998 volgde weer een verhuizing, naar het huidige pand in Vlaardingen, vlak bij de Beneluxtunnel.

De handel liep voorspoedig. „We hielden toen ook onze eerste verkoopdagen op zaterdag. Daarvoor was het enkel verzenden van boeken. En niet te vergeten de guldenboekendagen, alle boeken voor een gulden. Die liepen als een trein. Vaak wisten op zulke dagen wel 500 mensen ons antiquariaat te vinden.”

Een belangrijke verandering was de digitalisering. „Henk maakte tot die tijd een catalogus en liet die verspreiden. Dat was best prijzig en kostte veel tijd. Daarom zijn we in 1998 overgestapt op een website, waarop hij nieuwe boeken plaatste. Het was zo ook veel gemakkelijker om later te verkopen via bol.com.”

Niet alleen theologen behoorden tot de klantenkring van het antiquariaat, er waren ook veel studenten bij. „Dat had alles te maken met de lage prijzen en het grote aanbod.” Want Müller had vrijwel alles. Soms tot wanhoop van zijn omgeving. Zwager Jack Bijl waarschuwde de boekhandelaar daarom weleens. „Henk was echt een liefhebber en dacht wat minder goed na over de bedrijfstechnische kant.”

Bijl was zelf eigenaar van een bouwbedrijf en voorzag zijn zwager van adviezen. „Maar het was vooral aan Henks fenomenale kennis te danken dat de zaak goed liep. Je hoefde maar een enkel woord te zeggen en hij wist over welk boek het ging. En zijn werklust was tomeloos.”

De boekhandelaar was positief gestemd over de toekomst. In januari 2016 zei hij in het Nederlands Dagblad dat hij brood bleef zien in de verkoop van theologische boeken.

Toch was Müller op dat moment al een tijdje ziek, vertelt zijn weduwe. „Maar niemand zag het aan hem. Ik ook niet. Ik wist het natuurlijk wel. Het was ook niet zo dat hij de ziekte ontkende. Hij had niet zo veel last van de chemokuren die hij onderging.”

Tot zes weken voor zijn dood was hij op de zaak te vinden. „We hebben hem vaak gevraagd: Hoe moet het als je er niet meer bent? Maar met die vraag hield hij zich niet bezig.”

Jannie Müller heeft niet het idee dat handelaren profiteren van het feit dat ze de boeken kwijt wil. „Ze maken zeker geen misbruik van de situatie. Zoals de eigenaar van dit pand dat ook niet doet. Het huurcontract loopt tot 2019, maar we kunnen nu opzeggen. Was dit niet gelukt, dan zou een faillissement op de loer liggen.”

Oud papier

Naast tweedehandsboeken nam Müller vaak restpartijen over van uitgeverijen. Deze nieuwe boeken worden allemaal overgenomen door Antiquariaat De Roo in Zwijndrecht. Alles wat overblijft, probeert Jannie Müller met behulp van haar familie de komende weken te verkopen. „Dat doe ik tot half december. Stel dat ik voor elk boek een euro krijg, dan ben ik echt blij.”

Ze is echter bang dat dit niet gebeurt. „Sommige boeken eindigen daarom als oud papier. Helaas, het is niet anders.”

En dan gaat ze genieten van de rust. „Mijn kleinkinderen willen me om de beurt een weekendje meenemen. Heerlijk.”

Blijft het boek?

Bart de Roo, eigenaar van Boekhandel en Antiquariaat De Roo en penningmeester van de Nederlandsche Vereeniging van Antiquaren (NVvA), denkt dat Henk Müller in 2016 wat te positief was over de toekomst van het theologische boek. „Er wordt gewoon veel minder gelezen.” Om een goed belegde boterham te verdienen, houdt De Roo het niet alleen bij zijn winkel in Zwijndrecht („die heb ik vooral voor de gezelligheid’), maar verkoopt hij vooral via internet. Dat blijft niet bij kopers uit Nederland. „Ik verkoop veel in Amerika en bezoek daarom vaak boekenbeurzen in het buitenland.” De Roo heeft zich gespecialiseerd in theologische boeken, zoals bijna elke handelaar die bij de NVvA is aangesloten een specialisme kent. „Maar wat je ook doet, het is heel belangrijk om internationaal te opereren en goed zichtbaar te zijn op internet.”