De VVD verliest twee van zijn zes zetels, D66 gaat achteruit van twee naar één. Opmerkelijk is dat de partij van klokkenluider Van Buitenen, Europa Transparant, vanuit het niets op twee zetels komt te staan. Van Buitenen, ambtenaar bij de Europese Commissie, sloeg vijf jaar geleden publiekelijk alarm over fraude en oneigenlijk gebruik van gelden door de Europese Commissie. Aanvankelijk werd hij door de Commissie ontslagen, maar na veel publiciteit rond zijn persoon later weer aangenomen.

ChristenUnie-SGP zakt van drie naar twee zetels. Dat de fractie kleiner zou worden, stond van tevoren al vast, aangezien door de uitbreiding van de EU Nederland terug is gegaan van 31 naar 27 zetels in het EP. Gerekend in percentage het totale stemmenaantal daalde ChristenUnie-SGP van 8,7 procent in 1999 naar 5,8 procent nu. De partijen haalden samen zo’n 29.000 stemmen minder dan vijf jaar geleden. Of ChristenUnie en SGP werkelijk op twee zetels uitkomen, staat pas begin volgende week vast als de Kiesraad definitief heeft bepaald hoe de restzetelsverdeling uitpakt.

PvdA-leider Bos en partijvoorzitter Koole typeerden de uitslag van de verkiezingen donderdag als een motie van afkeuring richting het kabinet Balkenende. De kiezers zouden volgens hen hebben laten zien dat zij niets moeten hebben van het asociale beleid van de huidige regeerploeg. Koole: „Er is sprake van een dubbele trendbreuk. Voor het eerst sinds 1979 is het opkomstpercentage voor de europese verkiezingen weer gestegen. Bovendien is dit de eerste keer dat Balkenden electoraal verlies lijdt.”

De coalitiefracties reageren afwijzend op deze analyse. Ook al zou het zo zijn dat de kiezers kritiek hebben op het nationale beleid, „toch leidt deze verkiezing niet tot een andere koers van het kabinet”, aldus premier Balkenende donderdag. CDA-leider Eurlings houdt het erop dat zijn partij het toch nog goed heeft gedaan, gezien de slechte stand van de christen-democraten in de prognoses van de achterliggende weken.

Van Buitenen reageerde donderdag blij verrast op zijn score. Hij behaalde meer stemmen dan bijvoorbeeld D66, de LPF (die helemaal niet in het EP komt) en dan ChristenUnie-SGP. Volgens Van Buitenen komt dat door de inhoud van zijn boodschap. „Mijn campagne kan het niet geweest zijn, want daar had ik geen geld voor. En van mijn uiterlijk moet ik het ook niet hebben.”

Staatssecretaris Nicolaï van Europese Zaken was, net als de meeste andere politici, blij verrast met de opkomst. „Vijf jaar geleden scoorden we in Europa het laagst van allemaal. Ik heb er goede hoop op dat we nu op een veel betere plek eindigen.”