Catalonië mag Spaanse wetten niet langer negeren
Steeds als je denkt dat het echt niet erger kan worden, wordt het tóch erger. Er was de hoop dat de regering van Catalonië, gezien de vele reacties op een mogelijke afscheiding van Spanje uit onder andere het bedrijfsleven, wel wat voorzichtiger zou worden. Even leek het daar ook op toen president Puigdemont afgelopen week diverse keren een toespraak annuleerde om –zo werd verwacht– de onafhankelijkheid van Catalonië uit te roepen. Even later doet het parlement van de regio dat alsnog.
Met als gevolg dat de regering in Madrid direct tegenmaatregelen aankondigde. Het bestuur in de regio wordt de facto vervangen door bestuurders die loyaal zijn aan de regering van Spanje. En Madrid kondigde ook direct nieuwe verkiezingen af voor Catalonië op 21 december. Kortom: de chaos is compleet.
Spanje is gaandeweg in een situatie terechtgekomen waarmee eigenlijk niemand raad weet. En waarmee in het naoorlogse Europa ook weinig ervaring is.
Met de gewelddadigheden op 1 oktober in het achterhoofd –de dag dat het illegale referendum over onafhankelijkheid in Catalonië werd gehouden– is er nu vrees dat de situatie in het gebied nog verder zal escaleren. Zal de Spaanse regering de afgekondigde maatregelen ook met geweld gaan opleggen? En wat houdt de burgerlijke ongehoorzaamheid van de separatisten precies in? En wat betekent de aankondiging dat het verzet vreedzaam zal zijn? Het antwoord is even simpel als zorgwekkend: niemand die het precies weet.
Zondag hebben honderdduizenden mensen in Catalonië gedemonstreerd tegen afscheiding. Ze noemen zichzelf de zwijgende meerderheid en verwijten Puigdemont en zijn regering dat ze hun zin doordrijven, terwijl helemaal niet duidelijk is of de meerderheid van de bevolking wel echt afscheiding wil van Spanje. En hoewel je altijd zo met de cijfers kunt goochelen dat je het eigen gelijk bewijst, zou hier best eens een kern van waarheid in kunnen zitten.
De Europese Unie schaart zich ondertussen nog steeds achter de regering in Madrid. De grondwet van het land, die eenzijdige afscheiding verbiedt, moet volgens Brussel gerespecteerd worden. Maar ondanks dit roepen regeringsleiders wel op tot terughoudendheid bij het ingrijpen van Madrid in de regio.
Met de wijsheid van nu moet gezegd worden dat de EU meer druk op Madrid had moeten uitoefenen om te gaan overleggen met het regiobestuur in Barcelona. Als reeds voor 1 oktober het overleg was gestart, had de huidige chaos voorkomen kunnen worden.
Tegelijk had niemand kunnen voorzien dat het regiobestuur zo halsstarrig z’n eigen weg zou gaan. Soms is een harde hand het enige wat werkt als de gemoederen dermate oververhit zijn dat niemand meer voor rede vatbaar lijkt.
Het is inderdaad zaak dat Catalonië zich voegt naar de wetten van het land waar het deel van uit maakt. Want hoe je het ook wendt of keert: de regering in Madrid heeft tot nu toe formeel legaal gehandeld. Catalonië daarentegen heeft tot nu toe alle wetten aan zijn laars gelapt. Op die weg mag en kan de regio simpelweg niet voortgaan.
