Dit heeft niets met de islam te maken, houdt de (slinkende) groep van islamapologeten vol. „Dit is het ware gezicht van de islam”, poneert de andere kant met nog meer stelligheid. En dan is er nog een grote middengroep van mensen die vooral onthutst zijn. Die het niet weten. De christenen onder hen willen graag Bijbels denken over de islam, maar hoe doe je dat, Bijbels denken over een onderwerp dat niet in de Bijbel wordt genoemd?

Voor die groep –en voor iedereen die zegt of meent de Bijbel als leidraad voor zijn denken te nemen– schreef de Britse directeur van het Centrum voor Moslim-Christenstudies in Oxford, Ida Glaser, het boek ”Thinking Biblically about Islam”. Ze deed dat samen met Hannah Kay. Beide vrouwen weten waar ze het over hebben. Kay woonde een groot deel van haar leven in India en Pakistan. Glaser woonde onder meer in Nigeria, waar ze diverse aanslagen meemaakte.

Ook daar, in Nigeria, zag ze dat mensen al snel gaan reageren volgens de links-rechtsformat. Maar te midden van dat geweld was Glasers gebed: „Help me om trouw te zijn in mijn pogingen om Bijbels over de islam te denken.”

Vierde beest

Je zou kunnen zeggen: dat gebed is verhoord, al is dat op een andere manier dan menigeen zou verwachten. Want Bijbels denken over de islam, dat is toch Bijbelpassages uitleggen die over de islam gaan? Zo hebben veel mensen dat althans geprobeerd – in heden en verleden. Met name teksten uit Daniël en de Openbaring van Johannes komen daarbij vaak ter sprake, zoals over „het vierde beest”, dat vaak met de islam wordt geassocieerd.

Voor die methode is veel te zeggen. Toch kiest Glaser er niet voor. Ze kijkt niet naar specifieke profetieën, maar probeert basale lijnen die de Bijbel schetst, toe te passen op het vraagstuk van de islam vandaag.

Waar leidt dat toe? Het vertrekpunt van de auteurs is dat moslims mensen zijn. Een open deur van jewelste, maar Glaser en Kay trappen die deur bewust in. Want als de Bijbel spreekt over gevallen menselijke wezens, bijvoorbeeld in Genesis, dan is dat inclusief moslims. Ze vormen geen bijzondere soort mensen.

Teruggezet

Het tweede, meer centrale punt dat ze maken, is op zich óók een open deur: Jezus wordt in de Bijbel hoger geplaatst dan de gevallen mens. Maar met name dit punt wordt, met het oog op moslims, verrassend uitgewerkt. Centraal in het boek staat de geschiedenis van de verheerlijking op de berg. Jezus ontmoet daar Mozes en Elia – de wet en de profeten. Maar waar zij weer verdwijnen, blijft Jezus; omdat Hij de weg naar het kruis moet gaan. En juist in die weg laat Hij zien dat Hij God is, dat Hij redding brengt. De glorie die God op Zijn Zoon legt op de berg van de verheerlijking, krijgt zijn voltooiing aan het kruis.

In het hart van de islam wordt deze geschiedenis omgekeerd. Geen kruisdood, geen stem die Jezus verheft boven de andere twee. Jezus wordt in de islam teruggezet op het niveau van Mozes en Elia. In zekere zin brengt de islam, met Mohammed als centrale figuur, mensen terug bij het Oude Testament. Dat is hét grote verschilpunt dat ons Bijbels spreken over de islam moet stempelen. De islam snijdt de weg naar redding af.

Mozaïsche religie

De islam is volgens de auteurs dan ook geen christelijke ketterij, zoals vaak wordt gesteld, maar eerder een tak die uit de Joodse boom is ontsproten. Het is, ondanks alle verschillen, een mozaïsche religie. Tegelijk, of beter: daardoor, biedt de islam niet alleen leugen, maar ook veel waarheid, stellen Glaser en Kay. De niet-polemische toon in samenhang met de diepgaande kennis van islamitische theologie in dit boek zorgt ervoor dat degene die dit wil ontkennen, van goeden huize moet komen.

Zoals gezegd: in eerste instantie biedt dit boek vooral een paar open deuren, die hier en daar bovendien compacter hadden kunnen worden verwoord. Maar de kracht ligt er vooral in hoe deze gedachten op een eerlijke en gelovige manier worden uitgewerkt. Daarin is het boek soms haast meditatief van aard, met tal van diepteboringen die maken dat je bepaalde passages steeds opnieuw wilt lezen. Bovendien bieden kaders met vragen bij de tekst uitstekende gespreksstof voor leeskringen.

Boekinfo

”Thinking Biblically about Islam. Genesis, Transfiguration, Transformation”, Ida Glaser en Hannah Kay; uitg. Langham Global Library, Carlisle, 2016; ISBN 978 1 78368 912 5; 330 blz.; € 19,05.