Het is ondenkbaar dat je werkelijk van iemand houdt en dat je niet het Evangelie met die persoon zou willen delen of niet tegemoet zou willen komen aan zijn of haar basale levensbehoeften. Nalatig zijn in je woordverkondiging is een zonde, net als nalatig zijn in het verlenen van barmhartigheid, aangezien beide door God zijn bevolen.

Woord en daad staan in een symbiotische relatie tot elkaar en kunnen niet van elkaar ontkoppeld worden. Deze en andere gedachten vinden we in een door Tim Keller geschreven boek over barmhartigheid, ”Geroepen tot barmhartigheid”. Het is het nieuwste boek van hem dat in het Nederlands verschijnt, en tegelijkertijd ook zijn oudste boek.

Keller legt bij barmhartigheid de nadruk op het lenigen van nood en het aanvullen van behoeften van de naaste. Het verlenen van barmhartigheid in het persoonlijk leven, in de buurt en de kerk staat centraal. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan is de rode draad in het betoog.

Verschimmelen

In het eerste deel van het boek behandelt Keller de Bijbelse principes van barmhartigheid. Hij vindt het nodig hier ruim aandacht aan te schenken, omdat veel christenen geen helder beeld hebben van deze taak, terwijl ze dat wel hebben van taken zoals evangelisatie, onderwijs en gemeenteopbouw. Gods genade maakt Christus kostbaar voor ons, zodat onze bezittingen en ons geld in het licht van de eeuwigheid ultiem misbaar zijn.

Keller dringt erop aan dat christenen diep betrokken raken bij de behoeften van hun naasten. Een dergelijke houding gaat samen met een levensstandaard van het genoeg. Wat in je kast ligt te verschimmelen is het brood van de armen, en wat ongebruikt in je kledingkast hangt is de kleding van de armen. Iedere persoon, ieder gezin heeft een taak als het gaat om barmhartigheid. Maar ook klinkt de waarschuwing dat je er wel voor moet zorgen dat je gezin genoeg heeft om van te leven zodat je een ander niet tot last zult zijn.

Moet je tegen elke prijs barmhartig zijn? Barmhartigheid mag mensen nooit ongehoorzaam aan God maken. Het doel van barmhartigheid is niet om lapwerk te leveren of alleen het lijden te stoppen. Het is erop gericht de arme persoon te herstellen. Het is onbarmhartig om een borgsom voor iemand te betalen, terwijl diegene er juist bij gebaat is om de gevolgen van zijn eigen onverantwoordelijke gedrag te voelen.

Gewone christenen

Het tweede deel van het boek gaat over de praktijk. Die laat Keller beginnen bij het gezin. Daarna volgt de kerk, tot slot de buurt. Volgens Keller wordt het meeste barmhartigheidswerk niet gedaan via officiële programma’s of door diakenen, maar door gewone christenen. Door hen die in hun dagelijks leven oog hebben voor buren of collega’s die worstelen met ziekte, rouw, verlies, eenzaamheid, ouderdom of een handicap.

De kerk heeft een specifieke taak, breder en ook gericht op allerlei maatschappelijke verbanden. Kellers focus is gericht op het inschakelen van de hele gemeente. Hoewel hij in dit verband meer aandacht had mogen besteden aan het ambt van diaken en de invulling daarvan, schrijft hij over het diaconaat in de gemeente rake dingen. Naar zijn mening blijven kerken vaak steken in de fase van het zaaien van het Woord: ze slaan geen bruggen naar mensen in nood. Ze reageren alleen op behoeften en maken veelal geen beleid. Veel goede ideeën komen niet van de grond omdat het aanvankelijke enthousiasme snel wegebt.

Voordeurkerk

Als het over barmhartigheid en kerkgroei gaat, schetst Keller herkenbare beelden: de voordeurkerk en de zijdeurkerk. Voordeurkerken gebruiken een vismethode: met interessante sprekers, concerten, bijzondere acties en dergelijke. Mensen naar de kerkdienst krijgen, daar ligt de nadruk op. Zijdeurkerken gaan in op de specifieke behoeften van de doelgroep. Zij evangeliseren buiten de kerkdiensten om en zijn er niet op gericht om mensen gelijk in de kerk te krijgen. Zij houden bijeenkomsten buiten het kerkgebouw, bij mensen aan huis, of in een ander zaaltje. Zij lunchen met zakenlui, of gaan in op uitnodigingen voor bijvoorbeeld een straatfeest. Beide benaderingen hebben hun voor- en nadelen. Keller wil in dit verband benadrukken dat kerken meerdere ingangen moeten hebben, met zowel voor- als zijdeuren. Een kerk met vele ingangen zal over het algemeen in staat zijn om alle soorten niet-christenen te bereiken, dus ook mensen buiten het netwerk.

Bijbelse barmhartigheid houdt verband met zowel de persoonlijke verhouding tot God als die tot de naaste. Voor een christen is barmhartigheid een gevolg van het kennis hebben aan een barmhartig God. Vervolgens kan hij met diepe gevoelens van ontferming en gunning naar de wereld kijken, met een logica en reikwijdte die niet van deze wereld is, en kan hij in woord en daad getuigen van de verzoening met God in Christus. Deze achtergrond van Bijbelse barmhartigheid en de daaraan verbonden geestelijke werken van barmhartigheid zijn in dit boek slechts op de achtergrond aanwezig.

De vertaler heeft op plaatsen waar hij dat nodig achtte al te Amerikaanse voorbeelden en verwijzingen omgezet naar Nederlandse. Waar hij dat gedaan heeft, wordt niet vermeld. In ieder geval is ”Geroepen tot barmhartigheid” een vlot geschreven boek dat in deze Nederlandse vertaling bereikbaar is geworden voor een breed publiek. Het boek geeft diakenen een handvat om zich op hun ambt en taak te bezinnen. Ook voor studiegroepen in de gemeente is het geschikt. Aan het eind van ieder hoofdstuk staan aanwijzingen voor verder gesprek.

Boekgegevens

”Geroepen tot barmhartigheid”, Tim Keller; uitg. Van Wijnen, Franeker, 2017; ISBN 978 90 519 4522 5; 304 blz.; € 19,95.