Voor het weer geldt –zoals voor wel meer dingen– dat je het ermee hebt te doen en dat je er weinig aan kunt veranderen. Maar het is niettemin een dankbaar gespreksonderwerp in de categorie koetjes en kalfjes. Als je met onbekenden ergens in een rij staat, kun je allicht samen het onweer van eerder die dag nog eens evalueren. Heb je plannen voor een activiteit buitenshuis (een boswandeling of een tuinfeestje), dan zijn de weersverwachting en de interpretatie daarvan al dagen van tevoren onvermijdelijk een terugkerend thema.

Wat de insteek van een weerpraatje is, zal van persoon tot persoon verschillen. Fervente fietsers nemen het weerbericht en de buienradar met een korrel zout en zeggen dat ze op weg naar school en werk en vice versa zelden twee keer op één dag een regenpak aan moeten. Wie het liefst met de auto gaat, ziet de bui al hangen terwijl er nog geen wolkje aan de hemel te bespeuren is. Een boer die snakt naar een buitje op z’n net ingezaaide land staat er anders in dan iemand die zin heeft in een dagje strand. De een noemt een glas halfvol. Een ander meent dat het halfleeg is. Regen is een zegen. Maar het kan ook iets van een oordeel hebben: als halve dorpen wegspoelen en oogsten verrotten.

Paraplu

De natste maanden van het jaar staan dus voor de deur, althans: de maanden met de minste droge dagen. In november, december en januari valt er gemiddeld op twintig dagen neerslag. April en mei zijn met respectievelijk vijftien en veertien regendagen het droogst. Regen is in Nederland nu eenmaal in alle seizoenen een realiteit. Zo groot is het verschil tussen de droogste en de natste maanden niet.

Ook al zullen we de komende maanden waarschijnlijk weer regelmatig een regenjas of een paraplu nodig hebben, de kans dat we doorweekt raken is in de winter kleiner dan in de zomer. De meeste neerslag valt in juli en augustus: respectievelijk 80 en 81 millimeter per maand. In de zomer is er vaak sprake van buien: veel regen in korte tijd. In de winter valt neerslag vaker in de vorm van motregen, die soms de hele dag aanhoudt. Wie daar lang genoeg in rondloopt, kan op den duur trouwens ook aardig nat en verkleumd raken.

Door veranderingen in het klimaat valt er in Nederland steeds meer regen. Dat is een ontwikkeling die al decennialang gaande is. Volgens het KNMI is de jaarlijkse hoeveelheid neerslag sinds 1960 met 18 procent toegenomen. Dat extra regenwater valt vooral in de herfst en winter.

Het KNMI verwacht dat de winters de komende decennia nog natter zullen worden en dat er vaker sprake zal zijn van extreme hoeveelheden neerslag. Dat is een uitdaging voor boeren, waterschappen, huiseigenaren en overheden. Want hoe leid je al die neerslag in goede banen?

Maar het inspireert mensen ook tot nieuwe, verrassende toepassingen voor hemelwater. Het valt toch – dan kun je er maar beter het beste van maken.

Door de wc

Het is feitelijk absurd dat we in Nederland schoon drinkwater gebruiken om de wc door te spoelen. Zo’n 6 liter per keer maar liefst. Daar zou je prima regenwater voor kunnen gebruiken. Al is dat ook weer niet zo heel eenvoudig – tenzij je er geen been in ziet om emmers water van de regenton naar het toilet te sjouwen. Het water zal ergens in huis moeten worden opgevangen (op zolder, in de kelder?) en je moet zorgen dat het via waterleidingen en filters en met behulp van een pomp richting toiletpot wordt getransporteerd. Dat vergt, zeker bij een bestaande woning, een aardige investering. Het zogenaamde regenwatertoilet, waarbij de opvangbak aan het plafond wordt bevestigd, is mogelijk een voordeliger optie. Er zullen wel buizen moeten worden aangelegd, maar een pomp is hierbij niet nodig. Als er te weinig regen valt, schakelt het systeem over op leidingwater. Aanschaf: ruim 600 euro. Helaas zijn er nog weinig ervaringsverhalen over deze installatie te vinden.

regenwatertoilet.nl

Om op te drinken

Waarom zouden we regenwater niet gewoon als drinkwater kunnen gebruiken? Ooit –eeuwenlang– was dat heel gewoon. Regenwater ving je daarvoor bijvoorbeeld op in een put. Gezond was dat niet per se: het werd niet gefilterd of anderszins gezuiverd, dus je wist maar nooit wat je ermee binnenkreeg. Voor de volksgezondheid was de komst van leidingwater dus een uitkomst. Maar niettemin dringt de vraag zich op of het niet mogelijk is om regenwater zo te zuiveren dat je het veilig kunt drinken, zonder de omweg via het waterleidingbedrijf. De initiatiefnemers achter De Watermaker denken over het aanleggen van speciale verticale parken waarbij planten het langslopende regenwater zuiveren tot veilig drinkwater. Een voormalige TNO-medewerker bedacht een systeem met een membraanfilter, Hemel(s)water, waardoor regenwater zonder chemicaliën en energiezuinig kan worden gezuiverd. Dergelijke initiatieven zijn nog niet echt doorgebroken en er worden ook vraagtekens gezet bij de betrouwbaarheid van dit water. Maar wie weet wat de toekomst brengt.

Groenblauw dak

Vooral in stedelijk gebied met veel verharding is het een uitdaging om plensbuien op te vangen. Rioolsystemen kunnen al dat water niet aan, straten en pleinen komen daardoor blank te staan, kelders en kruipruimtes lopen mogelijk vol. De hoeveelheid verharding terugdringen is daarvoor een oplossing, maar dat moet ook maar kunnen. Water opvangen op de vaak in overvloed aanwezige platte daken is een andere mogelijkheid. Mijn Waterfabriek promoot een systeem waarbij het water in eerste instantie in kratten wordt opgeslagen. Daarna kunnen er verschillende dingen mee worden gedaan. Het water kan op een droog moment in het riool worden geloosd. Maar het is ook mogelijk om boven op de kratten planten te laten groeien of een daktuin aan te leggen. Zo’n groenblauw dak zorgt voor verkoeling van de stad.

http://bit.ly/2es1PHj

Wasstraat

Wasstraten zijn grootverbruikers van water – tot wel 500 liter per auto. Een groot deel van het spoelwater wordt weliswaar opvangen en hergebruikt. Maar dat moet wel worden aangevuld met vers water. Daarvoor hoeft net per se kraanwater te worden gebruikt. Het kan ook prima met (gefilterd) regenwater, dat bijvoorbeeld wordt opgevangen op het dak van het bedrijf. Water van de straat is te sterk vervuild. Het aanleggen van een regenwaterinstallatie inclusief regelapparatuur kost volgens informatie van Rijkswaterstaat zo’n 5000 euro. Die investering is in vier tot acht jaar terug te verdienen. Het lijkt logisch: regenwater gebruiken voor het wassen van auto’s. Maar in de praktijk lijkt dit nog maar nauwelijks te gebeuren. Een autowasstraat in Eelde beroemt zich hierop, verder vind je er weinig over. Wat ook kan: zelf de auto wassen met een emmertje regenwater uit de eigen ton. Eventueel op een speciale autowasplaats, als op straat autowassen verboden is.

Bier

Aan het brouwen van bier komt veel water te pas. Voor 1 liter wordt ongeveer 3 tot 4 liter water gebruikt. Dat bracht Joris Hoebe toen hij op een natte dag zelf aan het experimenteren was met het brouwen van bier op de vraag waarom hij daarvoor geen regenwater zou gebruiken. Hij klopte aan bij de Amsterdamse brouwer De Prael en zo kwam het biertje Hemelswater tot stand. Gemaakt van in Amsterdam opgevangen en vervolgens gefilterd en gekookt regenwater. Dat heeft iets symbolisch: juist in stedelijk gebied zorgt overvloedige regenval voor problemen. Vorig jaar verkochten de initiatiefnemers 15.000 liter van dit brouwsel. In januari kreeg het initiatief op de Horecava de innovatieprijs.