De situatie rond de verplichte koopzondag ontstond in maart van dit jaar, toen de laatste zondag van de maand officieel een koopzondag werd. Ondernemers die weigerden hun winkel open te stellen, zouden een boete krijgen van 250 euro per keer.

Vanwege de commotie die rees, besloot Wereldhave, eigenaar van winkelcentrum Sterrenburg, de sanctie op te schorten. Eind mei kondigde toenmalig marketingmanager Sonja de Wild nieuw uitstel aan van de verplichte koopzondag én de dwangsom.

Winkeliers leven daardoor nog altijd in onzekerheid. „Er worden geen boetes opgelegd tot de eerste fase van de verbouwing is afgerond. Die zou eind 2018 klaar moeten zijn, maar dat kan uitlopen”, zegt kapper Arien van Pelt, woordvoerder van de tegenstanders van de verplichte koopzondag. Van Pelt is eigenaar van meerdere kapperszaken in Dordrecht. Zijn filialen in het centrum zijn wél open op zondag, maar in Sterrenburg blijft zijn zaak om economische motieven dicht.

Aanzienlijk

Volgens het bestuur van de winkeliersvereniging en Wereldhave is de meerderheid van de ondernemers voor de koopzondag en zou de stijging van klanten en omzet op die dag „aanzienlijk” zijn. Volgens winkeliersvoorzitter Jan-Willem Lemkes is het voor de „shopbeleving” cruciaal dat alle winkels meedoen.

Afgaande op de websites van de circa vijftig winkels in Sterrenburg houden zestien ondernemers hun deuren op de koopzondag dicht. „En dat aantal neemt alleen maar toe, omdat de inkomsten tegenvallen”, relativeert Van Pelt het optimisme van Lemkes. „De supermarkten hebben het druk, maar andere ondernemers overwegen te stoppen met de koopzondag.”

Samen met andere tegenstanders van de verplichte openstelling onderzoekt Van Pelt de mogelijkheden die de ondernemers hebben binnen de eigen winkeliersvereniging. Bovendien worden de contracten bestudeerd. „Die verschillen per huurder. Ik heb me destijds goed laten adviseren. In mijn contract staat dat de verhuurder verplicht is de leden van de winkeliersvereniging te raadplegen over de openingstijden. Nu is er alleen met het bestuur gesproken. Bovendien blijkt het belangrijk wat voor zaak je hebt. Een speciaalzaak is lastig te vervangen. Dat heeft gevolgen voor je onderhandelingspositie.”

Geloofsovertuiging

De ondernemer pleit ervoor dat eigenaar Wereldhave het landelijk erkende ROZ-model gaat hanteren, waarbij rekening wordt gehouden met huurders die uit geloofsovertuiging of om andere gegronde redenen hun winkels op zon- en feestdagen dicht willen houden. „Keuzevrijheid staat voorop. Waarom zou je mensen verplichten hun winkel op zondag open te doen als ze daar principiële, economische of sociale bezwaren tegen hebben”, vraagt Van Pelt zich af.

Uit een enquête van de ondernemer bleek eerder dat maar een klein percentage van de winkeliers anderen wil dwingen om op zondag open te gaan. Dat wordt bevestigd door een rondje langs zaken die wél meedoen aan de koopzondag. „Wij zijn open”, zegt Jopie Broer, bedrijfsleider van Nelson Schoenen. „Al kan ik niet zeggen dat het storm loopt. We willen het proberen. Maar als het na een halfjaar niets extra’s oplevert, doet mijn baas de tent weer dicht.”

Broer heeft begrip voor winkeliers die dicht blijven. „Wij zijn een keten en kunnen makkelijk aan personeel komen. Bij mensen die een eigen zaak hebben, ligt dat anders. Ik ben het daarom niet eens met die boetes. Je moet ondernemers vrij laten.”

Locatiemanager Lisette van Velzen van Witteveen Mode zit op dezelfde lijn. „We mogen niet klagen over het bezoek. Al denk ik dat de koopzondag ons weinig extra inkomsten oplevert. We moeten het vooral hebben van onze vaste klanten, en die komen toch wel. We doen mee uit solidariteit met onze collega’s. Anderzijds ben ik tegen dwang. Zo’n boete gaat echt te ver.”

Eén dag rust

Slagerij Gelderblom blijft ’s zondags dicht. „Dat heeft te maken met de geloofsovertuiging van de eigenaar van de keten”, zegt Rob Hoeksema, eigenaar van de zaak. „En daar zijn we blij mee, want één dag rust heeft iedereen nodig.” Volgens Hoeksema lijden zijn inkomsten nauwelijks onder het negeren van de koopzondag. „De omzet verschuift naar andere dagen.” Hij heeft geen goed woord over voor de boetedreiging. „Het wordt heel hard gespeeld. Je kunt mensen toch niet dwingen hun principes te verloochenen? Als de boetes doorgaan, betalen we die gewoon. We gaan pas open als we daar juridisch toe worden gedwongen.”

Ook visboer Steef Koelewijn blijft dicht op zondag. „Uit geloofsovertuiging. Ik mag niet open. Dat hoor ik elke zondagmorgen in de kerk en daar leef ik naar. Ik wil geen geld verdienen op de rustdag. Het is niet rendabel ook, want ik heb duur gediplomeerd personeel in dienst. Absurd om die koopzondag via boetes af te dwingen.” Koelewijn is bereid een eventuele boete te betalen. „Al stap ik dan wel naar de rechter.”

Inmiddels zijn de tegenstanders van de verplichte koopzondag bezig een ledenvergadering bijeen te roepen. „We moeten de eigenaar duidelijk maken dat we dit niet willen”, aldus de Spakenburger, die zich realiseert dat een eventuele stemming ook nadelig kan uitpakken.

Kapper Arien van Pelt hoopt dat het gezonde verstand zegeviert. „Als ik gedwongen word op zondag open te gaan, neem ik juridische stappen. Maar ik vertrouw erop dat we hier uitkomen. Als ondernemer wil je ondernemen. Dat is veel leuker dan dit gedoe.”

„Drijf deze kwestie niet op de spits”

Wethouder Mos (VVD) van de gemeente Dordrecht heeft er bij de eigenaar van winkelcentrum Sterrenburg op aangedrongen de zaak niet op de spits te drijven.

Tegelijk liet Arien van Pelt onlangs tijdens de behandeling van de kwestie in de commissie bestuur en middelen „een schreeuw om hulp” horen en vroeg de politiek het woord vrijwillig toe te voegen aan het raadsbesluit over de koopzondag.

Fracties spraken zich uit voor een vrijwillige openstelling, maar benadrukten dat het gaat om een privaatrechtelijke kwestie waar de gemeente geen rol in speelt.

CDA en CU/SGP reageerden teleurgesteld op die houding en beloofden op de kwestie terug te komen.